Wie was Stephen Hawking?
Stephen Hawking was een Brits natuurkundige en wiskundige, en een van de beroemdste wetenschappers van de 20e en 21e eeuw.
Hij bedacht enkele van de baanbrekende theorieën over zwarte gaten en probeerde de relativiteitstheorie en kwantummechanica onder te brengen in één ‘theorie van alles’.
Zelfs wie niet bekend was met Stephen Hawkings onderzoek kende hem als de natuurkundige met de computerstem, omdat hij aan de ziekte ALS leed.
Zwarte gaten zijn de doorbraak
Stephen Hawking werd geboren op 8 januari 1942 in het Britse Oxford. Op zijn 17e ging hij natuurkunde en scheikunde studeren aan de universiteit van Oxford, maar hij verveelde zich stierlijk omdat het onderwijs ‘belachelijk gemakkelijk’ was.
Stephen Hawkings IQ lag rond de 160, net als dat van Albert Einstein. Toen een journalist hem in 2004 vroeg hoe hoog zijn IQ was, antwoordde hij: ‘Ik heb geen idee. Mensen die opscheppen over hun IQ zijn losers.’
Hawking studeerde in 1962 af in de natuurkunde. Hij leerde verder aan de rivaliserende universiteit van Cambridge, waar hij ook ging werken en zich toelegde op zwarte gaten.
In 1966 publiceerde hij zijn proefschrift, waarin hij de effecten en gevolgen van de uitdijing van het heelal onderzocht. Dit was het begin van de carrière die hem tot een van ’s werelds beroemdste wetenschappers zou maken.
Toen de University of Cambridge Stephen Hawkings proefschrift uit 1966 online beschikbaar stelde, was de vraag zo groot dat de website van de universiteit plat ging.
Zijn onderzoek naar zwarte gaten zou echter zijn latere carrière bepalen.
Maar voordat Stephen Hawking wereldberoemd werd door zijn baanbrekende theorieën over zwarte gaten, raakte de astrofysicus zelf in een zwart gat van depressie.
Waardoor raakte Stephen Hawking verlamd?
Hawking houdt het lang vol
In 1963 werd bij Stephen Hawking ALS (amyotrofische laterale sclerose) vastgesteld. ALS is een zeldzame ziekte die de organen afbreekt, en de artsen gaven hem nog maar twee jaar te leven.
In 1970 raakte Stephen Hawking vanaf zijn nek verlamd en belandde hij in een rolstoel. Na 1985 kon hij niet meer spreken en communiceerde hij met een computerstem via spraaksynthese, een proces dat tekst in spraak omzet.
Zo werkt Stephen Hawkings spraakmachine
Stephen Hawkings robotstem kwam uit een zogeheten spraaksynthesizer – een apparaat dat tekst in spraak omzet. Eerst gaat de communicatie van de wetenschapper door een geavanceerd systeem, waarin een camera de bewegingen van een spier in zijn ene wang registreert. Daarna zet software de bewegingen om in woorden en zinnen die voorgelezen worden.
‘Toen ik de diagnose kreeg, had ik het gevoel dat mijn leven voorbij was en dat mijn talenten nooit tot wasdom zouden komen,’ schreef Stephen Hawking in zijn autobiografie, My Brief History.
Maar wonder boven wonder leefde hij 27 keer zo lang met de ziekte als de artsen hadden voorspeld.
Stephen Hawking woont een ALS-congres bij in San Francisco in de jaren 1980. De meeste mensen met ALS leven twee tot vijf jaar na hun diagnose, maar Stephen Hawking hield het ruim een halve eeuw met de ziekte vol.
Waar was Stephen Hawking het meest beroemd om?
Een theorie van alles
Stephen Hawking is het meest bekend om zijn baanbrekende theorie over zwarte gaten. Vroeger was de gangbare opvatting dat de zwaartekracht van zwarte gaten zo sterk is dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen.
Maar dat veranderde met Stephen Hawkings theorie in 1971. Hij betoogde dat zwarte gaten spontaan een beperkte maar constante hoeveelheid licht uitzenden. Daardoor lekken ze langzaam deeltjes en raken ze in de loop der tijd hun energie kwijt, tot ze uiteindelijk exploderen.
Nu kennen we het ‘lek’ in het zwarte gat als hawkingstraling.
Stephen Hawking was niet alleen populair in wetenschappelijke kringen. Hij werd wereldberoemd met bestsellers als Stephen Hawking’s Universe (ed. 1988) en The Theory of Everything (ed. 2002).
Stephen Hawking onderzocht hoe ruimte en tijd eruitzagen bij het ontstaan van het heelal, en hoe een zwart gat er vanbinnen uit moet zien.
Zelf sprak hij van ‘de theorie van alles,’ die simpel gezegd de twee grote natuurkundetheorieën – Einsteins relativiteitstheorie en Niels Bohrs kwantummechanica – met elkaar trachtte te verenigen.
Maar Stephen Hawking keek niet alleen naar de sterren. In de laatste jaren van zijn leven mengde hij zich vaak in debatten over klimaatverandering, kunstmatige intelligentie en nog veel meer.
‘Als we computervirussen kunnen ontwerpen, zal iemand ooit kunstmatige intelligentie kunnen ontwerpen die zichzelf kan verbeteren en reproduceren. Het zal een nieuwe levensvorm zijn die de mens kan verdringen,’ zei Stephen Hawking in 2917 tegen het tijdschrift Wired.
Wanneer stierf Stephen Hawking?
Stephen Hawking overleed op 14 maart 2018, 76 jaar oud, en de iconische computerstem werd voorgoed tot zwijgen gebracht.
Huldebetuigingen en reacties op zijn dood stroomden binnen uit de hele wereld.
De Amerikaanse astrofysicus Neil deGrasse Tyson schreef: ‘Stephen Hawking heeft een intellectueel vacuüm achtergelaten.’ De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA bracht een eerbetoon aan Stephen Hawking met de woorden: ‘Zijn theorieën openden een heelal van mogelijkheden.’
Stephen Hawking zelf had echter het laatste woord. In het boek Brief Answers to the Big Questions, dat na zijn dood verscheen, formuleerde hij zijn hele levensfilosofie in één zin: ‘Kijk naar de sterren en niet naar je voeten.’
Stephen Hawkings gedenkwaardige mediaoptredens
Stephen Hawking was bekend tot ver buiten de universitaire intellectuele gemeenschap. Het genie met de robotstem trad op in talloze Amerikaanse talkshows, verscheen in de comedyserie The Big Bang Theory en had een gastrol in de populaire animatieserie The Simpsons. Ook werd zijn leven verfilmd, met een Oscar voor de hoofdrolspeler.
Talkshowhost op zijn nummer gezet
Stephen Hawking was bijna even beroemd om zijn droge humor als om zijn wetenschappelijke theorieën. Zoals hij het uitdrukte: ‘het leven zou tragisch zijn als het niet grappig was.’
In 2014 verscheen hij in de Amerikaanse talkshow Last Week Tonight met presentator John Oliver. Op een gegeven moment vroeg John Oliver of er een alternatief universum is waarin hij slimmer is dan Stephen Hawking. ‘Ja, en er is ook een universum waarin je grappig bent,’ antwoordde de natuurkundige gevat.
Regelmatig te gast in The Simpsons
Stephen Hawking verscheen vier keer in de populaire animatieserie The Simpsons.
‘Evenveel mensen kennen me van The Simpsons als van mijn wetenschap,’ zegt hij in deze video, waarin hij ook onthult waarom hij ermee instemde zich bij het disfunctionele gele gezin aan te sluiten.
Idool in de serie The Big Bang Theory
De Amerikaanse comedyserie The Big Bang Theory volgt twee getalenteerde jonge natuurkundigen, Sheldon en Leonard, samen met hun vrienden Raj en Howard en hun buurvrouw Penny.
Op een gegeven moment praat Sheldon met zijn idool Stephen Hawking via een Skype-verbinding. ‘Het is vreselijk dat je nooit de Nobelprijs gewonnen hebt,’ roept hij verontwaardigd uit. Waarop Stephen Hawking antwoordt: ‘Geeft niets, ik heb gastoptredens gehad in The Simpsons en in Star Trek.’
Stephen Hawking verscheen in totaal zeven keer in The Big Bang Theory. Je kunt al zijn optredens zien in deze video.
Acteur wint Oscar voor Hawking-portret
Stephen Hawking heeft nooit de Nobelprijs gewonnen. Maar hij hielp wel de Britse acteur Eddie Redmayne aan een Oscar voor Beste Mannelijke Hoofdrol in 2015. De acteur won de prijs voor zijn rol als Stephen Hawking in de film over diens leven, The Theory of Everything.
De film uit 2014 is gebaseerd op een boek van Stephen Hawkings ex-vrouw Jane Hawking. Toen Eddie Redmayne zijn Oscar won, feliciteerde Stephen Hawking zijn filmpersonage via Facebook. ‘Goed gedaan, Eddie. Ik ben trots op je,’ schreef hij. ‘Er waren momenten dat ik dacht dat je echt mij was.’