Wie was Nicolaas Copernicus?
Nicolaas Copernicus was een van de grootste wetenschappers van de renaissance, die onze kijk op de wereld en ons begrip van het heelal voor altijd veranderde.
Hij werd geboren op 19 februari 1473 in de Poolse stad Toruń en stamde uit een welvarende en invloedrijke familie van kooplieden.
Maar als jongeman was Nicolaas Copernicus al meer geïnteresseerd in wetenschap dan in handel.
Van 1491 tot 1495 volgde de leergierige jonge Pool inleidende vakken in wiskunde, economie, astronomie en geneeskunde aan de universiteit van Kraków. Daarna studeerde hij kerkelijk recht, geneeskunde en astronomie in Italië.
Dat laatste was bepalend voor zijn loopbaan. Nicolaas Copernicus wijdde de laatste 40 jaar van zijn leven aan astronomische studies.
De meeste waarnemingen deed hij vanuit zijn privétoren in de Poolse stad Frombork van 1513 tot zijn dood op 24 mei 1543.
Hier, vanaf de toren met zijn uitzicht op de fonkelende sterrenhemel, werden de grondslagen gelegd van een van de belangrijkste werken van de wetenschap.
Feiten over Nicolaas Copernicus
- Geboren: 19 februari 1473 in Toruń, Polen.
- Overleden: 24 mei 1543 in Frombork, Polen, 70 jaar oud.
- Burgerlijke staat: Niet getrouwd, geen kinderen.
- Hoofdwerk: De revolutionibus orbium coelestium (Over de omwentelingen der hemellichamen).
- Bijdrage aan de wetenschap: Was de eerste met een systematische analyse van het heliocentrische wereldbeeld, dat de zon in het centrum van het universum plaatst. Weerlegde de theorie van het geocentrische wereldbeeld, dat de aarde in het centrum plaatst.
- Astronomen die door Copernicus zijn geïnspireerd: Galileo Galilei (1564-1642), Johannes Kepler (1571-1630) en Isaac Newton (1642-1727).
Waar is Nicolaas Copernicus om bekend?
Aarde staat niet in het centrum
Nicolaas Copernicus is ongetwijfeld het meest bekend door zijn baanbrekende werk De revolutionibus orbium coelestium (Over de omwentelingen der hemellichamen).
Het boek verzette zich tegen het zogeheten geocentrische wereldbeeld, dat de aarde in het centrum van het universum plaatst.
Het geocentrische wereldbeeld werd voor het eerst gepresenteerd door de Griekse astronoom Ptolemaeus in het werk Almagest van rond 150.
Hij betoogde dat alle planeten, en ook de zon en de maan, om de aardbol draaien.
Het werk stelt ook dat de verste sterren verzameld zijn in een reusachtige bolvormige schil die eenmaal per etmaal rond de aarde draait.
Het geocentrische wereldbeeld (l) plaatst de planeet aarde in het centrum van het heelal, terwijl het heliocentrische wereldbeeld, dat in 1543 door Nicolaas Copernicus naar voren gebracht werd, de zon in het centrum zet.
Nicolaas Copernicus kwam met een ander en veel radicaler wereldbeeld – ook wel het heliocentrische wereldbeeld genoemd.
Hij beweerde dat de aarde niet het centrum van het universum was, maar slechts één planeet van vele andere.
Wat is het heliocentrische wereldbeeld?
Heelal werd op slag oneindig
Het heliocentrische wereldbeeld plaatst de zon (helio in het Grieks) in het centrum van het heelal – een provocerende theorie in de 16e eeuw, toen de machtige Katholieke Kerk de aarde als het centrum van het universum beschouwde.
Nicolaas Copernicus publiceerde het werk Over de omwentelingen der hemellichamen in 1543 – het jaar waarin hij stierf. Hij had de hoofdlijnen echter al in 1510 geformuleerd.
Door te stellen dat de aarde en de andere planeten rond de zon draaiden, kon Nicolaas Copernicus de hemelse verschijnselen op een eenvoudiger en harmonieuzer manier verklaren.
Nicolaas Copernicus verruimde ons wereldbeeld, maar had er geen idee van dat het zonnestelsel maar een klein deel is van de Melkweg, die slechts een van de ontelbare sterrenstelsels in het heelal is.
Eerdere astronomen hadden de volgorde van de planeten en hun afstand tot de aarde niet kunnen berekenen, maar met het heliocentrische model lukte dit wel.
En met de zon in het centrum werd het heelal ook flink opgerekt.
Zoals Nicolaas Copernicus in het werk schreef: ‘Hoe ver deze immense hemelruimte zich eigenlijk uitstrekt, is bepaald nog niet beslist.’
Wat betekenden Nicolaas Copernicus’ ontdekkingen voor later?
De basis voor de moderne astronomie
Nicolaas Copernicus’ wereldbeeld heeft voor de Poolse astronoom nooit gevolgen gehad, maar de vele wetenschappers die zijn theorie omarmden en erop voortborduurden, kregen met de Kerk te maken.
De Italiaanse filosoof Giordano Bruno schreef eind 1500 dat het universum niet eindig is, maar oneindig in zijn omvang. Deze beweringen vielen niet in goede aarde bij de Kerk, die hem in 1600 op de brandstapel zette.
In 1632 publiceerde de Italiaanse astronoom Galileo Galilei een van zijn belangrijkste boeken, waarin hij het geocentrische wereldbeeld vergeleek met het heliocentrische.
Het boek maakt duidelijk dat Galileo zelf een voorstander was van het heliocentrische wereldbeeld, en dit bezorgde hem grote problemen met de Kerk.
‘Hoe ver deze immense hemelruimte zich eigenlijk uitstrekt, is bepaald nog niet beslist.’ Nicolaas Copernicus in zijn boek ‘Over de omwentelingen der hemellichamen’
Het jaar daarop veroordeelde de Katholieke Kerk hem tot huisarrest tot aan zijn dood, die volgde in 1642. Het duurde 300 jaar voordat de Kerk publiekelijk erkende dat ze fout was geweest.
Rond dezelfde tijd toonde de Duitse wiskundige en astronoom Johannes Kepler aan dat de planeten in ellipsen bewegen, en niet in cirkels, zoals eerder gedacht werd.
In 1687 werkte de Engelse natuurkundige Isaac Newton het nieuwe wereldbeeld verder uit door de bewegingen van de planeten te beschrijven aan de hand van een reeks vergelijkingen.
Niet God maar simpele natuurwetten beheersten de beweging van de planeten.
En dit is misschien wel de meest cruciale doorbraak dankzij Nicolaas Copernicus: verschijnselen in de wetenschap worden niet verklaard door religie, maar door de mechanismen van de natuur.
Zo zag Nicolaas Copernicus er volgens wetenschappers uit. Het gezicht werd gereconstrueerd aan de hand van forensisch onderzoek van zijn schedel, die in 2005 werd opgegraven in de buurt van zijn kantoor in de Poolse stad Frombork.
Nicolaas Copernicus’ lichaam gevonden in Poolse kathedraal
In 2005 groeven Poolse archeologen de resten op van een oud skelet in Noord-Polen.
Het skelet van de 70-jarige man lag bij de kathedraal in Frombork, waar de astronoom Nicolaas Copernicus bijna 500 jaar geleden zijn werkkamer had.
‘We kunnen er bijna 100 procent zeker van zijn dat dit Copernicus is,’ zei het hoofd van het archeologische team, Jerzy Gassowski, volgens het persbureau AP.
Samen met drie collega’s had Gassowski een jaar lang graven onder de kerkvloer onderzocht toen ze de schedel van de astronoom vonden.
Een laboratorium in Warschau bestudeerde het skelet en maakte een reconstructie van het gezicht van de man die lijkt op portretten van Nicolaas Copernicus.
Op een portret is een litteken boven een wenkbrauw te zien, en de opgegraven schedel heeft een vlek rond dezelfde plek.