Onder de Middellandse Zee is het vergeten continent Balkanatolia ontdekt, vanwaar 40 miljoen jaar terug zoogdieren uit Azië naar Europa migreerden.
Door een combinatie van bewegingen van tektonische platen, een mondiale zeespiegeldaling van zo’n 50 meter en gletsjervorming bij Antarctica kwam Balkanatolia op zeeniveau te liggen en vormde het een verbinding met het Azië, Afrika en Zuid-Europa van toen.
Boven zie je Balkanatolia volgens het CNRS-onderzoeksteam. 40 miljoen jaar geleden vormde dit vergeten continent een verbinding tussen Azië, Afrika en Europa, waardoor Aziatische zoogdieren naar Europa konden migreren. Onder zie je de resten van Balkanatolia: het Balkanschiereiland en het Turkse Anatolië. Het grootste deel van het laaggelegen continent ligt onder de Middellandse Zee.
De ontdekking van Balkanatolia kan ons inzicht in de Europese fauna 10 miljoen jaar vooruithelpen, van het Eoceen (55,8 miljoen-33,9 miljoen jaar terug) naar het Oligoceen (33,9 miljoen-23,0 miljoen jaar terug).
Dieren waren er al vóór massa-extinctie
De overgang tussen deze twee perioden en de gelijktijdige grande coupure, waarbij Europese dieren en planten 33,9 miljoen jaar geleden massaal uitstierven, werd altijd gezien als het begin van een massale immigratie van Aziatische knaag- en hoefdieren.
Maar volgens fossielenonderzoek door geologen en paleontologen onder leiding van het Franse onderzoekscentrum CNRS zijn Aziatische zoogdieren mogelijk een paar miljoen jaar vóór de grande coupure (grote scheiding) via Balkanatolia van de Aziatische woestijnsteppen van weleer naar de Europese bossen gemigreerd.
Daarop volgde een zware evolutionaire periode van klimaatverandering, met afkoeling door weinig CO2 in de atmosfeer, veel meteorietinslagen in Siberië en enorme vulkaanuitbarstingen, waarbij weer de sterksten overleefden: de Aziatische zoogdieren.
Fossielen tekenen de kaart
Het onderzoeksteam bracht Balkanatolia in kaart door historische vondsten van fossielen in de Middellandse Zee – die soms teruggingen tot de 19e eeuw – te bekijken en te vergelijken met nieuwe vondsten van vóór de massa-extinctie.
Het bleek dat Balkanatolia 50 miljoen jaar terug al een archipel was met een ander dierenleven dan Azië en Europa. Zo zijn er sporen gevonden van Zuid-Amerikaanse buideldieren, en fossielen van uitgestorven Afrikaanse zoogdieren.
Deze kaak van een Aziatische oerneushoorn is recent door de CNRS-onderzoekers gevonden op een opgravingssite bij het Turkse Büyükteflek. Het bot is 35-38 miljoen jaar oud en is daarmee de oudste vondst van een Aziatisch hoefdier in Anatolië. Dat geeft aan dat Aziatische fauna miljoenen jaren eerder dan gedacht zijn intrede deed in Europa.
Na de grande coupure koloniseerden Aziatische dieren Europa op grote schaal.
Zo zijn uit de periode daarop van China tot de Balkan fossiele sporen gevonden van Indricotherium, een van de grootste landzoogdieren ooit en een hoornloze voorouder van de neushoorn. Met een schofthoogte van 4,8 meter en een gewicht van bijna 20 ton was hij groter dan een giraffe en woog hij meer dan drie olifanten.
Miljoenen jaren van Aziatische immigratie brachten allerlei zoogdieren met Aziatische voorouders naar Europa, waaronder honden, katten, schapen en varkens.