In de bevroren Siberische toendra is een nieuw mammoetgeslacht ontdekt.
Dat is de uitkomst van genetische analyses van drie kiezen van mammoeten door onderzoekers van o.a. de universiteit van Stockholm in Zweden.
Het mammoet-DNA is het oudste dat ooit is gevonden.
De ontdekking is zojuist gepubliceerd in Nature.
Mammoetstamboom krijgt nieuwe loot
Het mammoet-DNA is gevonden in drie kiezen die dankzij de permafrost van de toendra goed bewaard zijn gebleven.
Een van de Chukochya-kiezen. Met een hoogte en lengte van 15 centimeter had de mammoet de grootste kiezen van het dierenrijk. Het glazuur was extra hard om plantaardig materiaal te kunnen vermalen.
In de bevroren bodem lagen drie mammoeten:
- De Chukochya-mammoet – een voorouder van de wolharige mammoet. Leefde meer dan 680.000 jaar geleden.
- De Adycha-mammoet – een voorouder van Chukochya. Leefde zo’n 1,34 miljoen jaar geleden.
- De Krestovka-mammoet – van een tot nu toe onbekend geslacht, niet direct verwant aan de wolharige mammoet. Leefde zo’n 1,65 miljoen jaar geleden.
De Krestovka-mammoet behoort tot een tot nu toe onbekende tak, die zich tussen de 2,66 en 1,78 miljoen jaar geleden genetisch afscheidde van de twee overige gevonden exemplaren.
Tot nu toe dachten onderzoekers dat er één soort, de steppemammoet genoemd, dominant was in Siberië, maar de Krestovka-vondst laat zien dat een andere tak zich zij aan zij met de voorouders van de wolharige mammoet ontwikkelde.
Volgen de onderzoekers is de Amerikaanse mammoet, een van de laatste soorten in Noord-Amerika, een kruising tussen de Krestovka en wolharige mammoet.
Afrikaanse olifant was vader van de mammoeten
7 miljoen jaar geleden
Stamvader kwam uit Afrika
Uit een gezamenlijke stamvader ontstond eerst de Afrikaanse olifant en 1 miljoen jaar later de mammoet. De oudst bekende mammoet is Mammuthus subplanifrons, die ca. 4 miljoen jaar geleden leefde.
- Schofthoogte: 3,7 meter
- Gewicht: 10 ton
2,5 miljoen jaar geleden
Eerste mammoet in Europa at bomen
De eerste mammoet in Europa, Mammuthus meridionalis, onderscheidde zich van zijn nazaten door de vegetatie in bossen te eten in plaats van gras en onkruid. Uit zijn gebit blijkt dat hij bladeren at.
- Schofthoogte: 4 meter
- Gewicht: 10 ton
1,7 miljoen jaar geleden
Steppemammoet verliet China
De steppemammoet trok zo’n 1,5 miljoen jaar geleden van China naar Amerika. Hij vestigde zich van Canada in het noorden tot Mexico in het zuiden en kreeg later de naam Mammuthus columbi (Amerikaanse mammoet).
Het nieuwe onderzoek duidt erop dat de Kestovka-mammoet bij het eerste geslacht hoorde dat overstak naar Amerika.
- Schofthoogte: tot 4,5 meter
- Gewicht: 11 ton
300.000 år siden
Koning van de ijstijd deed zijn intrede
De wolharige mammoet, Mammuthus primigenius, verspreidde zich over het noordelijk halfrond. Op het hoogtepunt tijdens de laatste ijstijd, ca. 40.000 jaar geleden, liepen er miljoenen exemplaren van rond. Dankzij extra vet, een lange vacht, kleine oren, een kleine staart en bloed dat bestand was tegen de kou kon hij wintertemperaturen van -50 °C aan. Mammoetslagtanden waren meer gedraaid dan die van olifanten en konden tot 4 meter lang worden.
- Schofthoogte: 2,8-3,4 meter
- Gewicht: 4-6 ton
4000 jaar geleden
De laatste mammoeten sterven
Een klein groepje mammoeten, dat geïsoleerd leefde op eilandjes in het Noordpoolgebied, sterft uit. Deze exemplaren waren de laatste van hun soort: de mammoeten op het vasteland waren al 6000 jaar geleden verdwenen.
2037?
De mammoet herrijst als ‘mammoefant’
Niemand weet wanneer de mammoet zal herrijzen, maar dát het gaat gebeuren, weten veel onderzoekers zeker. Het project is echter zeer complex en grenst aan het onmogelijke. Een kloon uit een olifantenbaarmoeder of een genetisch gemanipuleerde olifant met mammoetkenmerken zal de stamvader moeten worden van nieuwe wolharige reuzen.
Oeroud DNA is recept voor wetenschappers
De laatste mammoeten stierven zo’n 4000 jaar geleden uit. Vooral de afgelopen 10 jaar zijn wetenschappers via sequencing van fossiel DNA meer te weten gekomen over het ontstaan van bepaalde genetische variaties.
Uit nieuw onderzoek blijkt onder meer dat de variaties die de wolharige mammoet extra bestand maakten tegen de kou, al honderdduizenden jaren voordat de soort ontstond, voorkwamen.
Zo had de Adycha-mammoet al 87 procent van de genen die voor o.a. vachtgroei, temperatuurregulering en vetopslag zorgden.
🎬 Kijk hoe onderzoekers mammoetresten uit ontdooiende permafrost halen
De vondsten zijn gedateerd met behulp van biostratigrafie, waarbij kleinere vondsten uit de omliggende aardlagen vergeleken worden met monsters van andere plekken, die al met andere methoden gedateerd zijn .
De onderzoekers hebben nu laten zien dat er DNA gewonnen kan worden van dieren die midden in het vroege pleistoceen leefden (2,6 tot 0,8 miljoen jaar geleden), toen veel huidige soorten ontstonden.
Daarmee heeft de wetenschap een nieuw werktuig om de plek van prehistorische dieren in de evolutionaire stamboom te bepalen en het ontstaan van nieuwe soorten in kaart te brengen.
Volgens de onderzoekers kunnen we terugkijken tot het begin van het pleistoceen, 2,6 miljoen jaar geleden. Vóór die tijd was er geen permafrost om uitgestorven reuzen te conserveren.