Mammoet komt weer tot leven

De Amerikaanse moleculair geneticus George Church van Harvard University hoopt dat hij de laatste stap kan zetten om de wolharige mammoet weer terug te brengen.

In 2015 lukt het George Church en zijn onderzoeksteam om DNA van een mammoet in een cel van een olifant in te brengen, dankzij de CRISPR-techniek voor het bewerken van genomen.

‘Ons doel is het creëren van een hybride olifant/mammoetfoetus. Het wordt een olifant met mammoetkenmerken,’ zei George Church hierover. De afgelopen jaren heeft hij nieuw DNA-materiaal van goed geconserveerde mammoeten verzameld en hij verwacht dat de mammoet al voor 2030 tot leven kan worden gewekt.

Het DNA-materiaal om de uitgestorven mammoet weer tot leven te wekken is voornamelijk afkomstig uit de permafrost in Siberië.

Hier liggen miljoenen mammoetfossielen begraven in een dikke laag ijs. Het ijs heeft de biologische processen die normaliter optreden na de dood, afgeremd. Daarom zijn deze fossielen in buitengewoon goede staat.

Wanneer leefde de mammoet?

De eerste mammoeten ontstonden zo‘n vier miljoen jaar geleden als ondersoort van de Afrikaanse olifant. Een miljoen jaar later migreerde de mammoetsoort M. rumanus van Afrika naar Europa en uiteindelijk zelfs naar Azië en Noord-Amerika. Hier ontstonden nieuwe mammoetsoorten die zich aanpasten aan de lagere temperaturen.

De laatste en meest bekende mammoetsoort was de wolharige mammoet, die een miljoen jaar geleden in Centraal-Azië en Centraal-Europa verscheen.

De wolharige mammoet woog tussen de vijf- en zesduizend kilo en was drie tot vier meter hoog. Dit is vergelijkbaar met een Afrikaanse mannetjesolifant. Het verschil met zijn Afrikaanse achterneef was echter dat de mammoet een dikkere vetlaag en een lange, dikke vacht had. Dit zorgde ervoor dat hij de warmte beter kon vasthouden in de bittere kou.

Wanneer stierf de mammoet uit?

De meeste mammoeten verdwenen tegen het einde van de laatste ijstijd, zo’n 10.000-12.000 jaar geleden.

Uit onderzoek is gebleken dat wolharige mammoeten gebukt gingen onder een combinatie van twee factoren. De eerste was een kleiner leefgebied. Dit werd veroorzaakt door klimaatveranderingen, waardoor het ijs zich terugtrok en voedzame kruiden verdwenen. De tweede factor was de toegenomen jacht.

Het is niet duidelijk of er veel op mammoeten werd gejaagd, maar we weten wel zeker dat de mammoet op de zwarte lijst stond. Tijdens een onderzoek in 2019 vonden archeologen in Mexico namelijk 824 mammoetbotten in een door mensen opgezette val.

Op andere fossielen zijn verwondingen door bijvoorbeeld speren aangetroffen. Dit versterkt het vermoeden dat de mens heeft bijgedragen aan de bezegeling van het lot van de mammoet.

Siberisch eiland was het laatste bolwerk van de mammoet

Op het eiland Wrangel – een Russisch eiland in de Oost-Siberische Zee – wist een kleine kudde wolharige mammoeten nog te overleven tot 2000 v.Chr.

Het eiland maakte deel uit van de grote Beringlandbrug die Siberië met Alaska verbond en dus ook Azië met Noord-Amerika. Toen aan het einde van de ijstijd enorme hoeveelheden landijs smolten, werd de Beringlandbrug overspoeld en raakte Wrangel geïsoleerd, inclusief de aanwezige mammoeten.

Volgens Amerikaanse wetenschappers van de University of North Carolina stierven de laatste mammoeten door een reeks schadelijke genetische mutaties, vermoedelijk het gevolg van inteelt.

Als gevolg van de mutaties kregen de mammoeten uiteindelijk een dunnere vacht, spijsverteringsproblemen en een verminderd reukvermogen, waardoor ze problemen hadden met het opvangen van feromonen en het vinden van een partner.

Wedergeboorte van de mammoet kan grote schade aanrichten

We zijn nu duizenden jaren verder en wetenschappers gooien een reddingsboei naar de uitgestorven mammoet in de vorm van gentechnologie en DNA-onderzoek. De vraag is echter of het wel verstandig is om voor God te spelen en deze oude giganten weer tot leven te wekken.

Diverse biologen vrezen dat de herinvoering van de mammoet tot nieuwe ziekten kan leiden en dat in het ergste geval andere diersoorten het loodje leggen.

Zoals de professor in Steven Spielbergs kaskraker Jurassic Park al zei tegen de wetenschappers achter de catastrofale wedergeboorte van de dinosauriërs in het park: ‘Ze hielden zich zo bezig met wat ze konden, dat ze zich niet afvroegen of dat wel moest.’