Flavio Massari/Alamy/ImageSelect

Neanderthalers verloren hun Y-chromosoom

Nieuw genetisch onderzoek wijst uit dat de Neanderthalers hun mannelijke geslachtschromosoom zeker 100.000 jaar geleden verruilden voor een nieuw chromosoom. Dat kregen ze van een vroege variant van onze eigen soort.

Toen onze voorouders circa 60.000 jaar geleden Afrika verlieten, liepen ze onderweg andere menssoorten tegen het lijf. Soms letterlijk. Genetische studies wijzen uit dat moderne mensen genen vermengden met zowel de Neanderthalers in Europa als de Denisova in Azië.

Nu blijkt uit nieuwe resultaten dat de romantische ontmoetingen tussen de soorten veel eerder begonnen.

Y-chromosoom van Neanderthalers lijkt op dat van ons

Onderzoekers van een Max Planck-instituut in Duitsland isoleerden het Y-chromosoom van drie Neanderthalers die 38.000 tot 53.000 jaar geleden leefden en vergeleken het met het Y-chromosoom van twee Denisova.

© Ken Ikeda Madsen & Shutterstock

Vroege emigranten mengden zich met Neanderthalers

Een vroege variant van Homo sapiens gaf zijn Y-chromosoom door aan de Neanderthalers in Europa, lang voordat onze eigen voorouders Afrika verlieten.

Familie splitst zich op

Dik 600.000 jaar geleden takte onze eigen ontwikkelingslijn zich af van de lijn die later evolueerde naar Neanderthalers en Denisova.

Iedereen krijgt eigen kenmerken

De Neanderthalers in Europa verschilden van de Denisova in Azië, en net als Homo sapiens in Afrika ontwikkelden ze elk hun eigen variant van geslachtschromosomen.

Neanderthalers krijgen een nieuwe Y

Tussen de 100.000 en 370.000 jaar geleden gaf een vroege variant van Homo sapiens zijn Y-chromosoom door aan de Neanderthalers en stierf vervolgens uit.

Tot verbazing van de onderzoekers leek het Y-chromosoom van de Neanderthalers veel meer op dat van de moderne mens dan op dat van de Denisova.

Het zou andersom moeten zijn, want de Neanderthalers en Denisova takten zich van elkaar af enkele honderdduizenden jaren nadat hun gemeenschappelijke voorouder van de onze scheidde.

Homo sapiens was al vroeg in Europa

De beste verklaring is dat een groep vroege Homo sapiens uit Afrika wegtrok lang vóór de emigratiegolf waarvan wijzelf afstammen.

Volgens onderzoekers gaven de vroege emigranten hun Y-chromosoom 100.000 tot 370.000 jaar geleden door aan de Neanderthalers.

Nieuwe vondsten van o.a. een schedel uit Griekenland (l) en een kaak uit Israël laten zien dat voorlopers van onze soort Afrika al ongeveer 200.000 jaar geleden verlieten.

© Katarina Harvati/University of Tübingen & Israel Hershkovitz et al./AAAS

De ontdekking ondersteunt de theorie dat Homo sapiens in vele golven is geëmigreerd. Vondsten van de afgelopen jaren wijzen ook in die richting.

In Israël werd in 2018 een 180.000 jaar oude Homo sapiens-kaak gevonden. En in Griekenland vonden onderzoekers het jaar erna een 210.000 jaar oude schedel, zo te zien van Homo sapiens.

De geschiedenis van onze soort buiten Afrika gaat dus veel verder terug dan we eerder dachten.