Circa 40.000 jaar geleden stierf de Neanderthaler als soort uit in Europa, maar zijn genen leven voort in de huidige bevolking. Nu blijkt uit onderzoek dat die genen mogelijk de vruchtbaarheid stimuleren.
Dit werpt nieuw licht op een van de raadsels van de menselijke voortplanting.
Een op de drie is beschermd tegen miskraam
De onderzoekers brachten het complete DNA van 244.000 Britse vrouwen in kaart en concludeerden dat bijna een op de drie een fragment DNA-code bezit dat ook is aangetroffen bij Neanderthalers.
Uit statistieken blijkt dat vrouwen met dit gen meer kinderen krijgen, vroeg in de zwangerschap minder last van bloedingen hebben en minder vaak een miskraam krijgen.
Het gen codeert voor een receptor – een soort schakelaar – die het geslachtshormoon progesteron bindt. Als de receptor geactiveerd wordt door het hormoon, gaat er een signaal naar de baarmoeder dat die zich moet opmaken voor de komst van een bevrucht eitje. De baarmoeder zorgt er dan voor dat het eitje zich beter hecht, waardoor het risico op een miskraam vermindert.
Het Neanderthalergen maakt meer progesteronreceptoren in de cellen van vrouwen aan dan andere varianten van het gen en verhoogt zo de kans op een succesvolle zwangerschap.
Geslachtshormoon heeft voor- en nadelen
Progesteron speelt een rol bij vrijwel alle aspecten van de voortplanting van zoogdieren, van eisprong tot geboorte. Maar hoe het hormoon bij mensen precies werkt en of het effect positief of negatief is, was lange tijd de vraag.
Eerder bleek uit wetenschappelijke onderzoeken dat de Neanderthalervariant van de progesteronreceptoren het risico op eierstokkanker en voortijdige bevallingen verhoogt.
Naar aanleiding van het nieuwe onderzoek vermoeden wetenschappers dat vrouwen met het progesterongen een voordeel hebben dat gepaard gaat met een nadeel op een ander vlak.
Het feit dat het gen de vruchtbaarheid stimuleert, is er mogelijk de oorzaak van dat het bij bijna 33 procent van de vrouwelijke bevolking in stand is gebleven. Andere Neanderthalergenen komen bij zo’n 10 procent van de mensen voor.
Genen van mensensoorten raakten vermengd:
Homo heidelbergensis
De soort is waarschijnlijk de directe voorouder van zowel Homo sapiens als de Neanderthaler, en heeft veel kenmerken gemeen met de laatste, zoals een geringe herseninhoud. Homo heidelbergensis ontstond 800.000 jaar geleden en leefde waarschijnlijk tot 120.000 jaar terug.
Homo floresiensis
De soort is gevonden op het eiland Flores in Indonesië, en omdat hij klein van stuk is – zo’n 110 centimeter – wordt hij ook ‘hobbit’ genoemd. Homo floresiensis was mogelijk de laatste afstammeling van Homo erectus. Uit recente analyses blijkt dat hij 50.000 jaar terug verdween.
Neanderthaler
De gedrongen mensensoort kwam voor in Europa en Azië. Toen Homo sapiens 45.000 jaar geleden in Europa aankwam, leefden de twee soorten 5000 jaar zij aan zij. De Neanderthalers bezweken uiteindelijk, mogelijk aan onze wapens of onze ziekten.
Denisova-mens
De Denisova-mens was waarschijnlijk even gedrongen en koubestendig als de Neanderthaler, en de twee soorten waren dan ook nauw verwant. De Denisova is alleen bekend van wat tanden en vingerkootjes uit een grot in Siberië, dus we weten niet hoe hij eruitzag.
Homo erectus
1,8 miljoen jaar geleden verliet Homo erectus Afrika en trok hij naar het oosten. Uiteindelijk belandde hij helemaal op Java. Er zijn sporen van de soort gevonden in 600.000 jaar oude botten van Neanderthalers en Denisova’s. De soort stierf circa 108.000 jaar geleden uit.
Nu willen de wetenschappers nader onderzoeken hoe de Neanderthalergenen het vermogen tot voortplanting precies beïnvloeden.
Het nieuwe onderzoek lost het raadsel niet volledig op, maar suggereert wel dat een behandeling met progesteron in bepaalde gevallen een miskraam kan voorkomen.