Honderdduizenden jaren gebruikten onze voorouders dezelfde oasen op het Arabisch Schiereiland als ze Afrika verlieten. Dat ontdekten onderzoekers van het Duitse Max Planck-instituut na het vinden van stenen werktuigen.
De onderzoekers bestudeerden satellietbeelden van de woestijn in het huidige Saoedi-Arabië op dalen en groeven in het landschap, die mogelijk meren en rivieren waren in perioden met een natter klimaat.
Daarna bezochten ze de meest veelbelovende gebieden en sloegen ze met graafmachines aan het graven. Eén gebied in het bijzonder, Khall Amayshan 4, bleek indrukwekkende archeologische schatten te bevatten, namelijk duizenden stenen werktuigen.
De onderzoekers doorzochten de zandlagen en konden zo zes perioden identificeren uit de afgelopen half miljoen jaar waar een dal door een extreem nat klimaat was veranderd in een meer met weelderige graslanden eromheen.
In vijf van de lagen uit die natte perioden lagen stenen werktuigen, wat erop wijst dat er rond 400.000, 300.000, 200.000, 100.000 en 55.000 jaar geleden mensen rond de oevers leefden.
Mens en dier trokken samen op
De onderzoekers vonden geen menselijke fossielen, maar wel talrijke botten van grote dieren als nijlpaarden, olifanten en struisvogels. Daaruit blijkt dat er niet alleen mensen, maar ook dieren uit Afrika vertrokken en een nieuw leven vonden bij de Arabische oasen.
De oudste stenen werktuigen, van 300.000 tot 400.000 jaar oud, zijn waarschijnlijk gemaakt door de mensensoort Homo erectus, die als eerste uit Afrika emigreerde. De latere gereedschappen, uit de periode tussen 100.000 en 200.000 jaar geleden, zijn fijner bewerkt, waardoor het waarschijnlijker is dat ze gemaakt zijn door onze eigen soort.
In de vroegste natte perioden, tussen 400.000 en 300.000 jaar geleden, gebruikte Homo erectus de oase. Onze eigen soort, Homo sapiens, kwam tussen 200.000 en 100.000 jaar geleden aan.
De talrijke vondsten in Khall Amayshan 4, in het noorden van Saoedi-Arabië, wijzen erop dat de migratiegolven uit Afrika via de Sinaï in Noord-Egypte verliepen – en niet langs de zuidelijke route via de Hoorn van Afrika naar wat nu Jemen is.
Van de twee meest voor de hand liggende routes uit Afrika namen onze voorouders waarschijnlijk de noordelijke via de Sinaï (1) en niet de zuidelijke via de Hoorn van Afrika (2). Dat is af te leiden uit de ligging van de oase Khall Amayshan 4 (witte cirkel).
De laatste stenen gereedschappen, uit de periode tot circa 55.000 jaar geleden, lijken volgens de onderzoekers gemaakt te zijn door Neanderthalers. Er zijn eerder sporen van Neanderthalers gevonden in het Midden-Oosten, dus het is goed mogelijk dat ze in natte perioden op het Arabisch Schiereiland naar het zuiden trokken, waar ze onze soort tegenkwamen.
