LAATSTE NIEUWS VAN FUN FACT
Op bosklit geïnspireerde uitvinding houdt NASA’s lunchpakketten op hun plek
Wist je eigenlijk dat het idee voor klittenband ontstond toen iemand zijn hond ging uitlaten in het bos, en dat de uitvinding zo geniaal was dat de NASA-astronauten van de Apollo 11-missie ook klittenband gebruikten?
De Zwitserse ingenieur Georges de Mestral wandelt met zijn hond in het bos. Het is 1941. Op de terugweg verbaast De Mestral zich over de kleverige zaaddoosjes die aan zijn broekspijpen en aan de vacht van zijn hond blijven plakken.
De zaaddoosjes zijn afkomstig van de bosklit, Arctium nemorosum. Als overlevingsstrategie laat deze plant zijn zaden aan de vacht van voorbijlopende dieren plakken, zodat die ze verder kunnen verspreiden.
De Mestral ziet mogelijkheden in de kleverige, paarse bloem van de plant. Acht jaar werkt hij aan de productie van synthetische bosklit, die twee materialen aan elkaar kan plakken.
Hij noemt de uitvinding ‘velcro’ – een samentrekking van ‘velvet’ en ‘crochet’, ofwel fluweel en haakwerk, en neemt er in 1955 patent op.
Daarna gaat het hard. In de jaren 1960 gaat de nieuwe uitvinding de strijd aan met de rits, de knoop en de veter. Velcro, in het Nederlandse klittenband genoemd, wordt door ziekenhuizen gebruikt voor onder meer bloeddrukmeters – en door NASA op de Apollo 11-missie naar de maan, om te voorkomen dat de lunchpakketten door de cabine zweven.
Eind jaren 1960 produceert Puma de eerste sportschoen met klittenband. En in de jaren 1980 is de uitvinding zo algemeen dat vrijwel alle sneakerproducenten één of meer varianten met klittenband hebben.
Zuurschijtende aalscholver was held van de landbouw
Wist je eigenlijk dat aalscholverpoep zo zuur is dat de vogel zijn omgeving doodschijt?
In een Pools onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Biologia heeft een team de pH-waarde van de bodem bepaald in en rond aalscholverkolonies. Spoiler: die was zuur! Bij een aalscholverkolonie met gemiddeld 54 vogels die van 2000 tot 2002 werd doorgelicht was de pH-waarde van de bodem slechts 4.
De grond was dus net zo zuur als appelsap, en bijna geen plant of boom houdt het daarbij uit. De chemische bommen die de aalscholver laat vallen, zorgen er daardoor voor dat bomen in aalscholverkolonies kaal en naakt zijn – alsof je naar een verlaten kalkwoestijn kijkt.
Je ziet aalscholvers vaak met hun anderhalve meter spanwijdte in het zonnetje zitten op een witte, ondergepoepte tak. Geen vogel die in de nesten zit, zou je zeggen, maar dat is wel anders geweest.
Lange tijd ging het niet goed met de aalscholver, want vanwege zijn enorme trek in vis was hij de visindustrie een doorn in het oog, die hem dan ook liever kwijt dan rijk was. En de Zuiderzee werd ook nog eens ingepolderd. Maar in 1980 werd de aalscholver beschermd in heel Europa, en een jaar of 10 geleden waren er al weer tegen de 25.000 in Nederland.
In de Amerikaanse landbouw vervult de zuurschijtende vogel een belangrijke rol. In de jaren 1840 begonnen Amerikaanse schepen guano – vogelpoep – van de Chincha-eilanden bij Peru in te laden. Deze eilanden zouden 50 meter hoge lagen poep bevatten van pelikanen, jan-van-genten – en aalscholvers.
Deze guano was rijker aan fosfor en nitraat dan enige andere bekende stof op dat moment. En de Amerikaanse landbouw kreeg in de gaten wat een flinke portie aalscholvermest kon doen voor slappe gewassen.