The Trustees of the British Museum

Bavianenschedel wijst de weg naar mythisch land van Egyptenaren

Nieuw onderzoek naar bavianenbotten lost het raadsel op waar de oude Egyptenaren hun kostbaarste goederen vandaan haalden.

Meer dan 150 jaar zijn archeologen op zoek naar een legendarisch land waarmee de oude Egyptenaren nauw contact hadden.

Dit land, Punt, wordt genoemd in inscripties tot 4500 jaar oud, en onderzoekers weten dat de Egyptenaren er zeker 1200 jaar druk mee handelden.

Bavianen waren een luxeartikel

Punt voorzag Egypte van luxegoederen zoals goud, mirre, wierook, ebbenhout en ivoor, maar ook van wilde en exotische dieren die niet van nature in Egypte voorkwamen.

De Egyptenaren importeerden bavianen uit het land Punt, en mummies van de apen laten zien dat hun scherpe hoektanden waren verwijderd. Onderzoekers interpreteren het als een veiligheidsmaatregel, waaruit blijkt hoe nauw het contact was tussen de Egyptenaren en de bavianen.

© Shutterstock, The Trustees of the British Museum & John Anderson/William de Winton

Ondanks gedetailleerde beschrijvingen van de goederen uit Punt was het tot nu toe niet te bepalen waar het land lag. Verschillende theorieën plaatsten het in Oost-Afrika, op het Arabisch schiereiland of helemaal in het huidige Sri Lanka.

Onder de wilde dieren die de Egyptenaren uit Punt importeerden, waren bavianen, die werden getemd en als huisdier dienden of werden opgeleid tot bediende.

© ArchaiOptix

3 feiten over de bavianen van de Egyptenaren

Godenstatus: Bavianen stonden symbool voor zowel de god van de wijsheid, Thot, als de zonnegod Amon-Re.

Mummies: Aan de honderden bavianenmummies in tempels en graven is te zien hoe belangrijk de apen waren.

Lastdieren: De apen waren huisdieren, maar ook werkkrachten en moesten bijvoorbeeld vijgen plukken.

Dit bracht onderzoekers van Dartmouth College in de VS op het idee om Punt te lokaliseren op grond van gemummificeerde bavianen.

Gebit verborg het geheim

In het British Museum in Londen lag een 3300 jaar oude bavianenschedel, afkomstig uit de Egyptische stad Thebe. Om de oorsprong van de aap te achterhalen, analyseerden de onderzoekers het gehalte van zuurstof en strontium in het gebit.

Beide elementen kennen varianten, zogeheten isotopen. De verhouding tussen de isotopen in het glazuur is een soort geografische vingerafdruk, waaraan af te lezen valt waar de baviaan vandaan kwam.

Analyses van het gebit in een bavianenschedel hebben eindelijk onthuld waar het legendarische Punt lag (rood gebied). Het gele gebied toont de omvang van het Egyptische rijk rond 1500 v.Chr.

© The Trustees of the British Museum

De onderzoekers vergeleken het resultaat met de isotopenverhouding in het gebit van 155 bavianen op 77 plekken in Afrika.

De conclusie is dat de aap werd geboren in de Hoorn van Afrika, dus naar alle waarschijnlijkheid heeft hier het legendarische Punt gelegen.