Dianne DeFontes is de eerste die op 11 september 2001 op het werk is. Om 8.30 uur komt ze het advocatenkantoor Drinker Biddle & Reath binnen, sluit de deur achter zich en trekt haar naaldhakken aan. Door de kleine raampjes van de noordtoren van het World Trade Center kijkt ze naar de felblauwe lucht.
Het uitzicht over Manhattan vanaf de 89e verdieping is schitterend. DeFontes kijkt uit op het Empire State Building en de andere wolkenkrabbers van Midtown.
De 51-jarige receptioniste neemt een slok koffie op ruim 300 meter boven de straten van New York. Terwijl de telefoons beginnen te rinkelen, eet ze haar yoghurt en neemt ze berichten voor de advocaten aan.
Het volgende kwartier komen collega’s binnendruppelen, en om kwart voor negen is het kantoor al aardig volgelopen. Sommigen halen koffie, terwijl anderen al achter hun scherm zitten.
De dag is begonnen zoals alle andere.
Ruim 14.000 mensen gaan aan de slag, maar dat is nog geen derde van de bijna 50.000 mensen die in de tweelingtorens werken. Er zitten veel hoofdkantoren in het 28 jaar geleden gebouwde icoon van New York, van welzijnsorganisaties tot multinationale banken.
10 dagen voor de aanslag, tijdens het tennistoernooi US Open, verhieven de 415 en 417 meter hoge Twin Towers zich nog boven New York. Rechts de noordelijke toren met tv-antenne.
Op de bovenste verdiepingen van de noordtoren werken naast economen en advocaten ook veel kunstenaars. Zij mogen gratis een aantal etages van het gebouw gebruiken. Het World Trade Center is dus niet alleen het financiële hart van New York, maar ook een kunstenaarsbroedplaats.
In de top van de toren arriveren de obers en andere medewerkers van het restaurant Windows on the World. Hier is het uitzicht nog grandiozer, en de staf is bezig ontbijt te maken, waar veel mensen op af komen. Er is weer een werkdag in het World Trade Center begonnen.
300 kantoormedewerkers zijn op slag dood
8.46 uur: De New Yorkers zien onthutst hoe een passagiersvliegtuig op geringe hoogte boven Manhattan komt en op Downtown afstevent.
De architect van het World Trade Center had last van hoogtevrees. Daarom zijn de ramen van de gigantische noordtoren smal en klein gehouden. Het idee is dat
iemand dan altijd steun kan zoeken bij een muur, wat de angst vermindert.
Zo komt het dat het uitzicht naar boven beperkt is, en de medewerkers staan dan ook niet, zoals duizenden andere New Yorkers op straat, met verbijstering op hun gezicht te kijken naar de helderblauwe lucht en wat er zich boven Manhattan afspeelt.
Van ver boven Manhattan en de rivier de Hudson zien de burgers een passagiersvliegtuig naderen, dat eerst over Central Park scheert en dan langs het Empire State Building. Die aanblik is heel ongebruikelijk, om niet te zeggen verontrustend.
VIDEO: Zeldzame beelden van de inslag in de noordtoren
Een team brandweerlieden is bezig met het controleren van gasleidingen onder de straten van New York als ze opeens een laagvliegend vliegtuig horen. Als enige filmen zij de botsing.
Uit veiligheidsoverwegingen – voor de vliegtuigen zelf en de gebouwen – mogen toestellen niet over Manhattan vliegen. De verontrusting van de New Yorkers slaat in een paar seconden om in verbijstering als het tot hen doordringt dat er een ramp te gebeuren staat.
Ogenschijnlijk zonder een poging te doen het World Trade Center te ontwijken, vliegt het toestel regelrecht op de noordelijke toren af.
De enorme machine met passagiers, bemanning en honderden tonnen kerosine boort zich op de 93e verdieping met zijn onderste vleugel in het staal, metaal en beton van het gebouw. De rechtervleugel rijt het gebouw op de 98e etage open.
Voor honderden mensen komt de dood in een oorverdovend ogenblik.
Al snel zal blijken dat ze er wellicht nog genadig vanaf zijn gekomen.
(artikel gaat verder onder de galerij)
Vlucht 11 treft noordtoren met 725 km/h
Hoewel de Twin Towers zijn gebouwd om een botsing met een vliegtuig te kunnen weerstaan, is dit nooit getest. Zeker niet met een toestel dat vlak van tevoren versnelt. De energie van de klap is zo groot dat seismografen op 35 km afstand 12 seconden trillingen registreren.
1. 300 kantoormedewerkers sterven direct
Om 8.46 uur boort een Boeing 767 met 30.000 ton kerosine aan boord zich met 725 km/h in de noordelijke toren. Alle 300 medewerkers van het bedrijf Marsh & McLennan komen om als het toestel hun kantoren binnenvliegt.
2. Vluchtwegen zijn afgesneden
Het vliegtuig met de kerosine boort zich verder in het gebouw en verwoest de drie trappenhuizen in het midden van de toren. Alle vluchtwegen zijn geblokkeerd en de 1350 mensen die zich boven het inslagpunt bevinden, zijn kansloos.
3. Wrakstukken vallen op straat
De botsing is zo hevig dat het landingsgestel van vlucht 11 dwars door de noordtoren gaat en vier straten verderop op een kruispunt neerkomt. Het lichaam van een medewerker van Marsh & McLennan wordt vijf straten verderop gevonden.
De botsing is zo hevig en de krachten zijn zo ontzettend groot dat lichaamsdelen van een man die bij het financiële bedrijf Marsh & McLennan werkt, weggeslingerd worden en vijf blokken verderop terechtkomen, terwijl het landingsgestel van het vliegtuig helemaal door het gebouw heen gaat en boven de straten verder vliegt. Het stort neer in de nabijgelegen Church Street.
Maar een landingsgestel en een man een paar honderd meter door de lucht slingeren verbleekt helaas bij het effect van de botsing op het gebouw. American Airlines vlucht 11 heeft – nadat hij in nog geen twee minuten de 21 kilometer van de noordelijke naar de zuidelijke punt van Manhattan heeft afgelegd – het World Trade Center getroffen met meer dan 700 km/h.
Als het toestel met de 92 inzittenden op de toren knalt, wordt het in een fractie van een seconde afgeremd, waardoor grote delen verpulveren.
De energiestoot schiet in golven door het stalen skelet van de noordelijke toren, plant zich voort door de rotsbodem onder Manhattan en rolt naar de Atlantische Oceaan en Hudson River.
De trillingen zijn 12 seconden lang, tot 35 kilometer ver, te meten met seismografen van het observatorium van de Columbia University.
Seismografen op 35 km van Manhattan registreren de trillingen van de botsing, en van het eiland stijgt een rookkolom van honderden kilometers op.
In de toren hebben mensen echter geen seismograaf nodig om zich te realiseren wat de schade is. De tonnen kerosine exploderen en vlammen verteren de liftschachten naar de lobby, terwijl er een onbeheersbare brand uitbreekt op de bovenste verdiepingen van de toren.
Brandbeveiliging werkt niet
8.50 uur: Als gevolg van de botsing staan de liftschachten in brand en zijn de vluchtwegen geblokkeerd. Wie zich boven de 93e verdieping bevindt, komt daar niet meer weg. Er stijgt dikke, zwarte rook op.
Het plafond is ingestort in de gangen van de 88e etage van de noordtoren. Waar de drie liften van het gebouw ooit waren, zijn nu gapende gaten te zien, die tot ver in de diepte doorlopen. Zelfs hier, een paar verdiepingen onder de plaats waar het vliegtuig het gebouw ramde, staan twee van de drie trappenhuizen in brand.
Uit de kamers en kantoortuinen komen mannen en vrouwen gerend – de meesten hebben net hun kinderen naar school gebracht in een van de voorsteden van New York. Op deze eerste dag na de zomervakantie zat de stemming er op school goed in.
Maar nu staan de ouders in een ruimte waar de vlammen aan de muren likken en hun gezichtshuid trekkerig is van de hitte.
Op de 88e verdieping is de hitte nog wel uit te houden, maar de verdiepingen boven de inslag zijn gehuld in een dikke, zwarte rook.
Op papier is het World Trade Center gebouwd met rookdichte etages. Net zoals schepen zijn voorzien van waterdichte schotten, waardoor binnendringend water niet het hele schip door kan, is het WTC zo gebouwd dat vuur en rook beperkt moeten blijven tot één etage. Maar nu laat het ontwerp het afweten.
‘Ik ben BANG – er is HEEL VEEL rook.’ Bloomberg-medewerker Peter Alderman in een mail aan zijn familie
De rook en het vuur trekken ongehinderd naar boven, met een dodelijk effect. Vanuit de zuidelijke toren zien de geschokte medewerkers hoe een man zijn brandende overhemd uittrekt en de dood tegemoet springt.
Er zijn slechts twee minuten verstreken sinds de aanslag.
Vanuit het restaurant Windows on the World mailt de 25-jarige Peter Alderman, die bij Bloomberg werkt, naar zijn familie thuis.
‘Ik ben BANG – er is HEEL VEEL rook,’ luidt de tekst.
Alderman, die naar een vergadering in het restaurant op de bovenste verdieping ging, kan geen kant op. Zelfs hier, op 60 meter boven de plek waar het vliegtuig zich in de toren heeft geboord, is de rook verstikkend.
In de val en snakkend naar adem
Zo’n 1350 mensen in de noordtoren van het WTC zaten in de val toen een vliegtuig zich in de verdiepingen onder hen boorde. De ruimtes liepen vol met rook, en de hulpeloze slachtoffers sloegen de ramen in om frisse lucht te krijgen en smeekten om hulp.
De eerste 10 minuten na de explosie hebben de politie en brandweer meer dan 3000 telefoontjes gekregen van mensen die vastzitten en vragen wat ze moeten doen of om hulp roepen. De ernst van de ramp is van meet af aan duidelijk.
De noodoproepen van het personeel in Windows on the World worden steeds wanhopiger. Mensen smeken of ze niet naar een gedeelte van de verdieping geleid kunnen worden ‘waar de rook niet zo dik en verstikkend is’. De noodhulpverleners op de grond hebben echter geen idee hoe het vuur zich verspreidt, en al hadden ze dat wel, het had niet veel uitgemaakt.
De wrede waarheid is dat niemand weg kan. Het bericht terug is dan ook als een doekje voor het bloeden:
‘Er komen mensen aan. Niet springen. Hulp is onderweg.’
Mensen zitten reddeloos gevangen
8.54 uur: Brandweerlieden melden zich voor wat later de grootste reddingsactie ooit in New York zal blijken te zijn. Zelfs als ze vrij hebben, trekken ze hun pak aan en komen ze naar het WTC. Meer dan 1000 brandweerlieden zijn van de partij.
De reddingswerkers zijn geschokt door wat ze zien. In de lobby van de noordtoren heeft de kerosine zich via de liftschachten verspreid en grote roetvlakken op de muur achtergelaten, honderden meters onder de 87e verdieping. Ramen zijn kapot, marmeren muren zijn gebarsten en verbrande mensen worden uit de hel van het gebouw geholpen.
Duizenden reddingswerkers kwamen naar het World Trade Center om mensen op de lagere etages te evacueren en slachtoffers met ernstige brandwonden te helpen.
Zelfs een leek kan zien dat het een onmogelijke opgave is. Het zal uren duren om in volle uitrusting 87 verdiepingen omhoog te lopen, in trappenhuizen vol met mensen. Een snelle, realistische inschatting leert dat de brandweer van New York deze brand onmogelijk meester zal kunnen worden.
De brandweerlieden weten op dat moment nog niet dat het zelfs met brandslangen en mensen op alle verdiepingen nooit zou zijn gelukt. Door de inslag van het vliegtuig zijn de waterleidingen in het gebouw verwoest. Als gevolg daarvan werkt de sprinklerinstallatie niet meer en is er geen water voor de brandslangen.
Handdoeken nat maken en voor de deuren leggen tegen de rook zou ook een zinloos advies zijn. Er is helemaal geen water op de bovenste verdiepingen, niet om te drinken, niet om vuur mee te blussen en niet om doeken mee te bevochtigen.
Jan Maciejewski, ober bij Windows on the World, belooft zijn vrouw door de telefoon dat hij zal controleren of de bloemen nog water hebben. Het is de laatste keer dat ze zijn stem hoort.
De bovenste etages zijn een droge, knetterende fuik. Jan, ober van Windows on the World, vertelt zijn vrouw per telefoon dat hij zal kijken of de bloemenvazen misschien nog water bevatten. Het zal de laatste keer zijn dat ze zijn stem hoort.
Voor de brandweerlieden wordt het steeds moeilijker om de bange mensen in de met rook gevulde kantoren kalm te houden. Ze kunnen niets uitrichten – met 50 kilo uitrusting de trap op lopen in de verzengende hitte zou uren duren.
Er is geen hulp nabij. En op een wonder durven de brandweerlieden niet te hopen. Toch gaan ze de trap op, met maar één doel voor ogen: als ze de branden niet kunnen blussen, moeten ze maar zo veel mogelijk mensen evacueren.
Geluid van vallende lichamen
Het is nu zo heet en de rook is zo dicht dat veel mensen die op de bovenste etages vastzitten, de dood boven de hoop verkiezen.
Ook op de grond heerst paniek. Mensen schreeuwen, walkietalkies knetteren en sirenes loeien.
Het ergste zijn echter de doffe dreunen die klinken vanaf een lager gelegen dak van het gebouw. Ze zijn van mensenlichamen afkomstig.
Zo constant is het geluid – zo veel mensen springen uit de ramen van de bovenste etages – dat het hoofd van de reddingswerkers, Orio Palmer, naar de omroepinstallatie gaat om de mensen die in de noordelijke toren vastzitten, toe te spreken.
‘Niet springen alstublieft,’ zegt hij in de microfoon – maar vergeefs. De omroepinstallatie is ook vernield.
Ruim 200 mensen in de noordelijke toren springen uit het raam om niet door de vlammen te worden verteerd. Een van de beroemdste foto’s is deze, van een man die met een haast sierlijke houding omlaag stort.
Rond de noordelijke toren zwermen de politiehelikopters, die als enige overzicht hebben. De bovenste muren van de toren zijn goeddeels weggeslagen, en mensen springen hun dood tegemoet.
In 1980 brak er in Las Vegas brand uit in het MGM Grand-hotel. Er kwamen 87 mensen bij om, maar tijdens een moedige actie van helikopterpersoneel werden er bijna 1000 mensen van het dak van het hotel geëvacueerd.
Maar nu, 21 jaar later, mogen de helikopterpiloten niet landen op het dak van het WTC – niemand heeft inzicht in het gevaar van de branden, en niemand wil het bevel geven.
De piloten zijn getuige van een massale zelfmoord.
LEES VERDER:
Terwijl reddingswerkers zich naar de noordtoren haasten, draait vlucht 175 boven New Jersey en passeert deze het Vrijheidsbeeld. Als het toestel kort daarop de zuidtoren raakt, is duidelijk dat dit een aanslag is.
Deze artikelreeks is geschreven in samenwerking met HISTORIA.