Paarden en ezels. IJsberen en bruine beren. Tuimelaars en orka’s. Er zijn vele voorbeelden van soorten die samen nakomelingen krijgen, al zijn ze in de loop van honderdduizenden of zelfs miljoenen jaren uit elkaar gegroeid. Maar kunnen mensen en chimpansees ook samen kinderen krijgen? Op drie gebieden zijn er goede argumenten voor en tegen:
Genen
Voor: Onze genen zijn bijna identiek
De genen van mens en chimpansee zijn voor 99 procent identiek. Genen bevatten de ‘werktekening’ voor de bouwstenen van het lichaam, de eiwitten. Sommige andere soorten met overeenkomstig DNA, zoals de tuimelaar en de orka – die al meer dan 8 miljoen jaar zijn gescheiden – kunnen wel samen nakomelingen krijgen.
Slechts 1 procent van onze genen verschilt van die van de chimpansee.
Tegen: Genen bepalen niet alles
Genen vormen slechts 1,5 procent van ons DNA, en de rest van het erfelijk materiaal heeft ook biologische betekenis. Het bevat bijvoorbeeld DNA-sequenties die bepaalde genen aan of uit kunnen zetten. Mensen hebben 3000 van dergelijke sequenties die we niet delen met de chimpansee.
Chromosomen
Voor: Onze chromosomenvertonen gelijkenissen
Onze chromosomen zijn vergelijkbaar met die van de chimpansee. Wij hebben echter één paar minder, want de chromosomen 2A en 2B van de aap zijn bij ons versmolten tot chromosoom 2.
Dit zou ons er niet van hoeven te weerhouden om kinderen te krijgen; paarden en zebra’s kunnen het ook, al is hun aantal chromosomen heel verschillend.
Onze chromosomen verschillen minder dan die van andere soorten die kunnen paren.
Tegen: Chromosomen verschillen
Al lijken de chromosomen van mens en chimpansee oppervlakkig gezien op elkaar, er zijn wezenlijke verschillen. De genen kunnen elders op de chromosomen zitten en grotere delen van een chromosoom kunnen anders zijn georganiseerd, bijvoorbeeld als een lange DNA-sequentie 180 graden is gedraaid.
Bevruchting
Voor: Mensapen kunnen elkaar bevruchten
De geslachtscellen, en overigens ook de structuur van de geslachtschromosomen X en Y, lijken bij de mensapen sterk op elkaar. Er zijn chimpansees die nakomelingen hebben met hun zustersoort, de bonobo’s. Bovendien blijkt uit experimenten dat menselijke zaadcellen de eicellen van gibbons en gorilla’s kunnen binnendringen.
Er zijn voorbeelden van bevruchting tussen verschillende mensapen.
Tegen: Een bevruchting betekent nog geen kind
Hoewel zaad- en eicellen van mensen en chimpansees kunnen samensmelten, komt er niet per se een levensvatbare foetus uit voort. In de vroege fase van de foetus kunnen zelfs kleine afwijkingen grote gevolgen hebben. Dit is ook de reden waarom geiten en schapen maar zelden samen jongen kunnen krijgen.
Uitslag: onbeslist
Het artikel kwam oorspronkelijk uit in 2021.
