Velociraptor is een van de bekendste roofdinosauriërs – en een van dé sterren van de Jurassic Park-films.
Met zijn enorme afmetingen, ongelooflijke snelheid en dodelijke klauwen en beet kreeg de dinosaurus de naam een ware moordmachine te zijn.
De rillingen lopen je over de rug bij de gedachte dat je dit beest zou tegenkomen. Maar uit paleontologische vondsten blijkt dat Velociraptor helemaal niet zo angstaanjagend was.
Lees hier meer over de roofdino.
Hoe groot was Velociraptor?
Kleiner dan een golden retriever! Velociraptor, de dodelijke roofdino uit Jurassic Park en Jurassic World was in het echt helemaal niet zo groot als in de films.
De echte Velociraptor woog tussen de 15 en 20 kilo. Ter vergelijking: een golden retriever weegt 25-35 kilo. De roofdinosaurus was 2 meter lang, maar de helft daarvan bestond uit zijn staart.
De paleontoloog Mark Witton nam deze foto van zijn hond – een greyhound genaamd Beau – naast een Velociraptorskelet. De rug van de hond is zo’n 70 centimeter hoog en hij weegt 27 kilo.
Had Velociraptor veren?
Velociraptor behoorde tot de zogeheten Dromaeosauridae (raptors), een groep roofdinosauriërs die nauw verwant was aan vogels. En net als vogels had Velociraptor veren.
De onderzoekers hebben nog geen veren gevonden van Velociraptor, maar ze hebben wel ander bewijs.
Ten eerste hebben ze veren ontdekt van verwante geslachten van de roofdino, waaronder Microraptor en Zhenyuanlong. Daarnaast zaten er ook kleine uitsteeksels op Velociraptors arm, waar de vleugelveren ooit aan vastzaten.
De veren van Velociraptor lijken veel op die van vogels, maar de dinosaurus kon niet vliegen – onder meer omdat de vleugels te klein waren om zijn gewicht te dragen.
Hoe zag Velociraptor eruit?
Velociraptor was een effectief roofdier met een zwaarbewapende kop en voor- en achterpoten.
Kop
De smalle snuit was uitgerust met zo’n 60 kleine, spitse, gekartelde tanden. De ogen waren gedeeltelijk naar voren gericht, zodat de dino de afstand tot een prooi kon beoordelen.
Lichaam
Velociraptor was relatief slank gebouwd, en zijn botten waren licht doordat ze hol vanbinnen waren. Hij had bijna overal veren.
Voorpoten
Velociraptors voorpoten waren groteldeels bedekt met vleugelveren, maar de buitenste vingers staken wel uit. Aan de drie vingers zaten kromme, spitse klauwen.
Achterpoten
De achterpoten hadden vier tenen: een kleintje en drie grote. De binnenste grote teen werd altijd boven de grond gehouden en bevatte een ongewoon grote, kromme klauw.
Jaagde Velociraptor in groepen?
In Jurassic Park wordt Velociraptor afgebeeld als groepsdier. Maar dat blijkt niet correct te zijn.
De theorie dat Velociraptors groepdsdieren waren, was eerder wel populair onder paleontologen, onder andere op grond van vondsten waabij meerdere individuen van de verwante Deinonychus vlak bij elkaar waren gevonden.
Maar dergelijke vondsten bewijzen nog geen kuddegedrag.
Roofdieren die solitair leven, komen wel af en toe wel samen voor aas of ander voedsel – bruine beren komen bijvoorbeeld massaal bijeen tijdens het zalmseizoen. Deinonychus-individuen leefden dus niet per definitie in roedels.
Velociraptor jaagde waarschijnlijk alleen en koos relatief kleine prooien, zoals het zoogdier Zalambdalestes. Deze afbeelding is geschilderd door de paleontoloog Mark Witton.
Onlangs hebben onderzoekers ook bewijs gevonden dat Deinonychus geen groepsdier was.
Door de tanden van de dieren te analyseren, konden ze zien dat de jongen ander voedsel aten dan de volwassenen.
Als de dieren in roedels hadden geleefd, zouden ze hun maaltijden delen, en daarom was de conclusie dat Deinonychus waarschijnlijk solitair was.
Het onderzoek sluit echter niet helemaal uit dat Velociraptor in groepen joeg, maar de bewijzen duiden nu op het tegenovergestelde.
Wat at Velociraptor?
Net als de meeste andere roofdieren jaagde Velociraptor waarschijnlijk op dieren die kleiner waren, zoals kleine zoogdieren, reptielen of jonge dinosauriërs.
En als hij aas tegenkwam, deed hij zich daar ook aan tegoed.
Eén enkele vondst leidde tot de theorie dat Velociraptor ook regelmatig op grotere dieren jaagde, maar sommige onderzoekers denken dat dat een misverstand is.
Die vondst bestaat uit een Velociraptor in een gevecht op leven en dood met een Protoceratops – een planteneter ter grootte van een flink schaap.
Een teen van het roofdier bevond zich bij de nek van de herbivoor, en zijn kaken hadden de arm van de Velociraptor vast.
Protoceraptor was een stuk zwaarder en sterker gebouwd dan Velociraptor, dus het roofdier maakte weinig kans.
Daarom denken sommige onderzoekers dat deze Velociraptor wanhopig was, of dat de herbivoor het initiatief had genomen om te vechten.
Dit fossiel bestaat uit de herbivoor Protoceratops (links) en Velociraptor (rechts). Velociraptors grote klauw zie je midden op de foto, bij de hals van de herbivoor. Hij heeft een arm van het roofdier tussen zijn kaken.
Hoe intelligent was Velociraptor?
Velociraptor wordt in de filmwereld afgeschilderd als hyperintelligent dier – misschien wel net zo slim als mensen.
Maar dat klopt hoogstwaarschijnlijk niet.
Vergeleken met de meeste andere dino’s had Velociraptor inderdaad grote hersenen in verhouding tot zijn gewicht. Maar die verhouding tussen lichaam en brein kwam niet in de buurt bij die van mensen en zelfs niet bij die van de slimste vogels: kraaien en papegaaien.
Dat betekent echter niet dat Velociraptor dom was.
Hij was waarschijnlijk intelligenter dan krokodillen, en krokodillen zijn bijvoorbeeld sluw genoeg om vallen te zetten voor prooidieren.
Velociraptor was waarschijnlijk net zo slim als een gemiddelde vogel. Deze illustratie toont eigenlijk de nauwe verwant van Velociraptor, Acheroraptor, maar de twee zijn bijna inwisselbaar.
Hoe gevaarlijk was Velociraptor?
Velociraptor heeft de reputatie net zo snel te zijn als jachtluipaarden – en dat hij met zijn klauwen je lichaam kan openscheuren.
Maar opnieuw vertelt het bewijs ons een ander verhaal.
Het dinolichaam was niet gemaakt voor extreme snelheden, zoals bij jachtluipaarden, en hij was bij lange na niet de snelste dinosaurus.
Desalniettemin kon Velociraptor best 40 km/h halen, en dat is sneller dan de meeste mensen.
De roofdinosaurus zou jou waarschijnlijk inhalen – maar je leven zou daarmee niet in gevaar zijn.
Scott Hartman & Fred Wierum
Velociraptors grote klauwen op de achterpoten waren namelijk helemaal niet zo dodelijk als je misschien denkt.
De klauwen konden je helemaal niet openscheuren, maar dienden waarschijnlijk om prooien vast te houden – zoals ook de roofvogels van nu doen.
Velociraptors beet was ook niet gevaarlijk: zijn kaken bleken zwakker dan die van honden.
De afbeelding toont een voet van Velociraptors nauwe verwant Deinonychus. De voet kon net als onze handen grijpbewegingen maken om prooien goed vast te houden.
Al met al was Velociraptor – vanuit het perspectief van een volwassen mens – niet levensgevaarlijk.
De dinosaurus is qua grootte en sterkte vergelijkbaar met een middelgrote hond. Zijn gevaarlijkste wapen waren zijn spitse klauwen, die in je huid konden prikken maar geen wonden veroorzaakten.
Kinderen en verzwakte mensen zouden misschien in gevaar zijn, maar de meeste volwassenen zouden een gevecht met Velociraptor wel winnen – en om die reden zou de dino helemaal niet proberen je aan te vallen.
Net als de kleine roofdieren van nu zou hij mensen uit de weg gaan.
Net als een hond zou Velociraptor je zo ernstig kunnen verwonden dat je medische behandeling nodig hebt.
Velociraptor kan je lelijk verwonden
Je zou een gevecht met een Velociraptor wel winnen. Maar de dinosaurus zou je wel lelijk kunnen verwonden – vergelijkbaar met letsel dat je kunt oplopen als je het aan de stok krijgt met een hond of grote roofvogel:
- Geïnfecteerde beetwonden
- Gescheurde pezen en spieren
- Gebroken zenuwverbindingen
- Gebroken botten
Is Jurassic Parks Velociraptor wetenschappelijk verantwoord?
Toen de film Jurassic Park in 1993 uitkwam, was het waarschijnlijk de tot dan toe meest correcte dinosaurusfilm.
Het was onder andere een van de eerste films waarin dinosauriërs snelle, actieve dieren waren, in plaats van de logge en domme dieren uit eerdere films.
Maar de wetenschappelijke kennis is sinds 1993 enorm gegroeid. Nu weten we bijvoorbeeld zeker dat Velociraptor veren had.
Velociraptor leek in veel opzichten op een grote vogel, maar in tegenstelling tot vogels had hij tanden en grote klauwen aan zijn handen. Dit schilderij is van de paleontoloog Mark Witton.
Meerdere elementen in Jurassic Park waren echter ten tijde van de première al achterhaald.
Velociraptors grootte en schedelvorm waren bijvoorbeeld helemaal verkeerd. En in de film vinden de onderzoekers een Velociraptorskelet in de VS, ver van zijn echte leefgebied: Mongolië en China.
Die fouten komen voornamelijk doordat het dier in de film niet gebaseerd is op Velociraptor, maar op een andere roofdinosaurus: Deinonychus. Deinonychus was verwant aan Velociraptor, maar was groter en sterker – en leefde wel in de VS.
Raptors in alle soorten en maten
Dromaeosauridae of raptors, de familie van Velociraptor, bestonden in alle soorten en maten – van de kleine Microraptor met vleugels op al zijn vier ledematen tot de grote, sterke Utahraptor.
Microraptor
- Lengte: 75 centimeter
- Gewicht: 1 kg
Velociraptor
- Lengte: 2 meter
- Gewicht: 15-20 kg
Deinonychus
- Lengte: 3,4 meter
- Gewicht: 70-80 kg
Utahraptor
- Lengte: 5-7 meter
- Gewicht: 230-450 kg
Wie zou het gevecht winnen – Velociraptor of T. rex?
Tyrannosaurus rex en Velociraptor zijn waarschijnlijk de bekendste roofdinosauriërs, en beide zijn angstaanjagende roofdieren.
Daarom is het verleidelijk om je de twee dieren in een directe confrontatie voor te stellen. Ze leefden niet in dezelfde periode en ook niet op hetzelfde continent, dus het is slechts een gedachte-experiment.
Helaas zou het gevecht snel afgelopen zijn. T. rex is met een gewicht van tot wel 9 ton zo’n 500 keer zo zwaar als Velociraptor. Dat is een groter verschil dan tussen een huiskat en een volwassen nijlpaard.
De beet van T. rex was bovendien 1000 keer zo sterk als die van Velociraptor.
Tyrannosaurus rex was van een hele andere orde van Velociraptor. Zelfs een hele kudde Velociraptors zou de enorme roofdino niet kunnen verslaan.
De kleine roofdinosaurus was vermoedelijk weerbaarder dan T. rex, maar T. rex was relatief snel en wendbaar voor zijn grootte – hij kon ongeveer dubbel zo snel zijn lichaam draaien als andere grote roofdinosauriërs.
Velociraptor zou de reus waarschijnlijk ook niet te slim af kunnen zijn. T. rex had een van de grootste hersenen van alle dinosaurussen en stak Velociraptor waarschijnlijk naar de kroon wat betreft intelligentie.
LEES OOK: Kun je dinosauriërs tot leven wekken zoals in Jurassic Park?