Hoe ziet het gat van een atoombom eruit?
De wolk van een atoombom kennen we. Maar hoe worden kernproeven onder de grond verricht?
Tegenwoordig vinden alle kernproeven ondergronds plaats, omdat er daarbij geen radioactief materiaal in de atmosfeer komt. Voordat een atoombom tot ontploffing wordt gebracht, wordt die afgezonken in een schacht van 200 tot 800 meter diep. Op de bodem daarvan wordt een holte van een paar meter gemaakt, waar de atoombom in wordt gelegd. Ook de meetapparatuur die de ontploffing moet registreren, wordt daar aangebracht in een stevige kist van lood. Tot slot wordt de schacht tot de rand toe opgevuld met stenen en grind.
Hoe de metingen van een kernproef exact worden uitgevoerd en hoe lang de apparatuur de proef overleeft, is geheim. De instrumenten blijven hooguit een fractie van een seconde intact nadat de atoombom tot ontploffing is gebracht.
Als de atoombom explodeert, ontstaan er een enorme druk en hitte die van invloed zijn op het omliggende gesteente. Door de ontstane vuurbal verdampt dat gesteente volledig en ontstaat er een holle ruimte, die wordt omgeven door een laag gesmolten gesteente. Het vaste gesteente daaromheen vertoont scheuren, die alle kanten op gaan.
Als de vuurbal verdwijnt, stort de holte in, maar vaak blijft er op de bodem van de holte een meer van gesmolten gesteente over, dat naderhand stolt. Dat is niet zichtbaar, want de gesmolten massa wordt bedekt door het ingestorte rotsmateriaal.
De oorspronkelijke ruimte wordt opgevuld met deze sterk radioactieve rotsbrokken van allerlei afmetingen. Als de schacht niet voldoende diep is, storten de bovenste lagen volledig in en ontstaat er een krater aan het oppervlak. Men probeert dat uit alle macht te vermijden, omdat er anders radioactief materiaal in de atmosfeer terecht kan komen. Toch zijn er een aantal gevallen bekend van kraters die veroorzaakt zijn door onderaardse kernproeven.
Voor zover bekend leiden onderaardse kernproeven niet tot aardbevingen, maar er worden wel eens naschokken gevoeld, die waarschijnlijk ontstaan als de ruimte na de explosie steeds verder instort. In sommige gevallen was de seismische energie die daarbij vrijkwam, zelfs nog groter dan de ontploffingskracht van de bom zelf.
Vuurbal creëert onderaardse holte
Kernproeven worden nu alleen diep onder de grond gedaan. Dat verlaagt het risico op radioactieve straling in de atmosfeer.
Er wordt een schacht geboord met onderin een ruimte. Daar komt de bom in, waarna de schacht gevuld wordt met stenen.
Bij de explosie komt er door de hoge druk veel hitte vrij. Er ontstaat een holte met gesmolten en losgerukte rotsblokken.
Naarmate de druk daalt, stort de holte in. Als de schacht niet diep genoeg is, ontstaat er een krater aan het oppervlak.