Wanneer zijn stenen edelstenen?
Edelstenen lijken in chemisch opzicht niet per se op elkaar. Aan welk criterium moeten edelstenen dan wel voldoen?
In de meest gebruikte definitie zijn er vier edelgesteenten: smaragd, saffier, diamant en robijn. Deze indeling is van de oude Grieken en gaat uit van de zeldzaamheid van de stenen en een eventuele religieuze betekenis. Het zijn dus niet chemische of geologische omstandigheden die bepalen wat edelstenen zijn. Een edelsteen is altijd een enigszins doorzichtig mineraal met een opvallende kristalvorm.
Van tijd tot tijd worden er ook andere mineralen en mineraalachtige substanties tot de edelstenen gerekend. Meestal gaat het om amethist en chrysoberyl, en om parels en opalen. De laatste twee zijn geen mineralen, maar worden soms toch tot de edelstenen gerekend.
Onder een ruimere definitie van edelstenen vallen ook allerlei mineralen en substanties die vaak gebruikt worden voor sieraden, zoals barnsteen, granaat, zirkoon en topaas. Overigens is barnsteen geen mineraal, evenmin als parels; het is een fossiele vorm van hars.
De vier c's maken edelstenen
Als een mineraloog of een juwelier de kwaliteit van een edelsteen – of van een andere siersteen – moet beoordelen, kijkt hij of zij naar de kleur, slijpwijze, zuiverheid en het karaat van de steen. In het Engels spreekt men van de vier c’s: colour (kleur), cut (slijpwijze), clarity (zuiverheid) en carat (karaat). Bij edelstenen is karaat een eenheid voor de dichtheid van de steen, niet te verwarren met het woord karaat dat de zuiverheid van goud aangeeft. Normaal is een karaat 0,2 gram. De waarde van een steen stijgt doorgaans als hij naast een hoog karaat ook heldere kleuren, een fijne slijping en een grote mate van zuiverheid heeft (dus zonder zichtbare inclusies).
Smaragd is de duurste edelsteen per karaat. De kostbaarste edelsteen ter wereld is echter de grote diamant Ster van Afrika, met een karaat van wel 530,20, die op de scepter van de Britse kroonjuwelen zit.