Zijn chatbots slim of dom? Kunstmatige (on)intelligentie
ChatGPT kan artikelen en gedichten schrijven en heeft altijd antwoorden paraat, maar neemt de waarheid niet al te serieus. Ontdek hoe de intelligentie van chatbots verschilt van die van ons – en lees of chatbots ons volgens experts zullen overvleugelen.
In 2022 verschenen er artikelen met het pseudoniem ‘CNET Money Staff’ op het techmedium CNET in de VS. De artikelen waren meestal geschreven in een ietwat saaie taal en vol clichés, maar verder verschilden ze niet erg van de andere artikelen.
Maar toen begonnen andere media en lezers fouten te ontdekken die erop wezen dat het de schrijver ontbrak aan financiële basiskennis; zo beweerde ‘CNET Money Staff’ in een artikel over rentetarieven dat een rente van 3 procent over 10.000 dollar een renteopbrengst van 10.300 dollar in een jaar oplevert – maar het is 300 dollar.
Uiteindelijk moest het management van CNET met de billen bloot: de artikelen waren niet geschreven door een mens, maar door een kunstmatige intelligentie.
Chatbot ChatGPT, in november 2022 gelanceerd door het Amerikaanse bedrijf OpenAI, deed de wereld versteld staan met zijn vermogen om in elke taal over alles te spreken. En het is slechts één van een stel nieuw ontwikkelde kunstmatige intelligenties die onder meer realistische beelden maken en muziek componeren.
De technologie kan tot een revolutie op de arbeidsmarkt leiden, ten goede of ten kwade, en sommige mensen vrezen dat de volgende generaties AI de mens overtreffen en de wereld overnemen.
ChatGPT is voor iedereen beschikbaar en kan een revolutie op de arbeidsmarkt teweegbrengen doordat hij duidelijke teksten kan schrijven en bijna elke vraag kan beantwoorden.
Al zijn de algoritmes van de chatbot geïnspireerd op het menselijk brein, het voorbeeld van de robotschrijver van CNET laat zien dat hij letterlijk niet weet waar hij het over heeft.
Hoe slim is kunstmatige intelligentie dus, en zal hij de mens kunnen uitdagen? Experts zijn het er niet over eens – en de chatbot heeft zijn eigen kijk op het debat.
Hersennetwerken nagebootst
Kunstmatige intelligentie is niets nieuws, en je gebruikt het waarschijnlijk iedere dag. Als je bijvoorbeeld je telefoon pakt om de weg te vinden of suggesties van streamingdiensten gebruikt om een nieuwe serie te zoeken, maak je gebruik van kunstmatige intelligentie.
175 miljard eenheden of knooppunten ontvangen input en verzenden output in het neurale netwerk van ChatGPT.
De eerste vormen van AI dateren uit de jaren 1950, toen het computerprogramma Logic Theorist wiskundige bewijzen bleek te kunnen leveren.
De inspiratie was afkomstig van een onderzoek dat aan het licht had gebracht hoe de hersenen werken.
In de hersenen ontvangt een zenuwcel signalen van andere zenuwcellen, en de sterkte van de inkomende zenuwsignalen – dus het aantal zenuwcellen dat signalen naar de zenuwcel stuurt – bepaalt of de zenuwcel zelf ook een signaal zal afgeven aan andere zenuwcellen of neuronen.
Bij AI werken neurale netwerken in principe net zo, maar in plaats van een neuronennetwerk zijn er diverse lagen van eenheden of knooppunten die input ontvangen van de eenheden in de vorige laag en die een aangepaste output naar de eenheden in de volgende laag sturen.
In de laatste laag worden de uitgangen gecombineerd tot één eenheid die een antwoord produceert.
Neurale netwerken zijn opgebouwd uit lagen van eenheden die input ontvangen en een aangepaste output doorsturen.
Een eenvoudig neuraal netwerk kan een arts bijvoorbeeld helpen het juiste type medicijn te kiezen op basis van input als het geslacht, de leeftijd, de bloeddruk en het cholesterolgehalte van de patiënt.
Voordat het netwerk in de kliniek kan worden gebruikt, traint de arts het met input van eerdere patiënten. De AI stelt nu per patiënt een type medicijn voor en krijgt telkens te horen of de arts ook dat medicijn zou hebben gekozen.
Na elke gok stelt het neurale netwerk de sterkte van de in- en output die door de eenheden in het neurale netwerk worden ontvangen en verzonden bij om het juiste antwoord te zoeken. Als het netwerk met genoeg patiënten heeft getraind, beheerst het de taak uiteindelijk zo goed dat het de arts kan gaan helpen bij het voorschrijven van medicijnen aan nieuwe patiënten.
‘Het is onwaarschijnlijk dat machines ooit dezelfde diepgaande, intuïtieve en creatieve intelligentie zullen hebben als mensen.’ ChatGPT, chatbot
Maar buiten de input in de vorm van patiëntgegevens en de output in de vorm van de voorgestelde medicatie, heeft de kracht van de in- en output die tussen de eenheden in het neurale netwerk worden verzonden, geen relatie met de patiënt of de medische wetenschap.
Het zijn gewoon informatiestromen en knoppen die op de een of andere manier zo worden afgesteld, dat de AI hetzelfde medicijn zal voorstellen als de arts zou hebben gedaan.
Daarom kun je stellen dat AI dom is.
ChatGPT doet zich heel slim voor
Slim: Kan zich inleven in andermans gedachten
In één experiment voorspelde ChatGPT net zo goed als een negenjarige dat iemand teleurgesteld zou zijn als bijvoorbeeld een doos chocolaatjes leeg bleek te zijn. Dit duidt op een sterk ontwikkeld vermogen om te begrijpen wat er in andermans hoofd omgaat.
Slim: Heeft examens afgelegd in rechten en bedrijfskunde
Onderzoekers hebben ChatGPT onderworpen aan dezelfde meerkeuzetests als studenten aan Amerikaanse universiteiten maken. Hoewel de chatbot er soms volledig naast zat, slaagde hij met een 7 voor rechten en scoorde hij zelfs een 10 voor bedrijfskunde.
Dom: Ziet geen verschil tussen waar en onwaar
ChatGPT gebruikt geen echte kennis, maar raadt het volgende woord in het antwoord als een geavanceerde auto-complete-functie van de mobiel. Anders dan mensen beseft hij niet dat hij iets niet weet, waardoor hij ernstige fouten maakt.
Een AI zoekt dus geen antwoorden op vragen van de gebruiker door de gegevens te analyseren, logische gevolgtrekkingen te maken en conclusies te trekken.
Beschikbare informatie wordt gewoon door de algoritmes gehaald en er komt een antwoord uit, dat om onverklaarbare redenen vaak correct is als het netwerk getraind is op voldoende gegevens.
Chatbot spreekt zonder te begrijpen
OpenAI, het bedrijf van chatbot ChatGPT, is opgericht door onder anderen Elon Musk met een miljardeninvestering van Microsoft en heeft als doel dat AI de hele mensheid ten goede moet komen.
De chatbot is een zogeheten taalmodel dat als geen ander begrijpt hoe zinnen en gesprekken zijn opgebouwd en daardoor uitblinkt in de kunst van het converseren zonder enig idee waar het over gaat.
De chatbot kan je vertellen dat de Eiffeltoren in Parijs staat, ook al weet hij niets van geografie.
Het neurale netwerk van de chatbot wordt getraind door miljoenen teksten te lezen en continu te proberen het volgende woord in een zin te voorspellen. De voorspellingen zijn niet gebaseerd op de betekenis van de zinnen, maar op de woorden die statistisch gezien vaak dicht bij elkaar staan of in dezelfde context worden gebruikt.
Zonder iets van aardrijkskunde te weten kan ChatGPT bijvoorbeeld zeggen wat de hoofdstad van Frankrijk is.
Natuurlijk moet het taalmodel de woorden Frankrijk, hoofdstad en Parijs zijn tegengekomen in zijn trainingsfase, maar wanneer het de vraag beantwoordt, is het puur taalkundige kennis die van de woorden het juiste antwoord maakt.
ChatGPT gebruikt de taal om het antwoord te vinden
1. De leerfase: Systematisering van het gebruik van woorden
ChatGPT is gevoed met miljoenen teksten en heeft alle woorden omgezet in een cijfertabel. Woorden die vaak in dezelfde context worden gebruikt of vaak dicht bij elkaar staan, hebben dezelfde nummers gekregen op bepaalde plaatsen in de cijfertabel.
2. Input: Vraag wordt vertaald in cijfertabellen
De chatbot zet elk woord van een vraag om in de cijfertabel die het woord in de leerfase heeft gekregen. Twee van de woorden – Frankrijk en hoofdstad – hebben een vijf op dezelfde plaats in het schema omdat ze vaak samen worden gebruikt.
3. Verwerking: Zoeken naar bijpassende woorden in de database
ChatGPT zoekt in zijn database naar woorden waarvan de cijfertabellen overeenkomen met het patroon in de vraag. Hij vindt Parijs, dat een vijf heeft op dezelfde plaats als Frankrijk en hoofdstad, en Eiffeltoren, dat een acht gemeen heeft met Parijs.
4. Output: Patronen in de cijfertabellen geven het antwoord
De chatbot weet nu dat Parijs te maken heeft met Frankrijk en zijn hoofdstad, en dat Parijs ook te maken heeft met de Eiffeltoren. Met zijn kennis van zinsbouw kan hij nu de woorden samenvoegen en een antwoord formuleren.
Deze mogelijkheid is niet uniek voor ChatGPT. Andere taalmodellen gebruiken dezelfde methoden, maar ChatGPT leert uit een grotere database hoe en in welke contexten elk woord meestal voorkomt.
Daarnaast heeft het model extreem veel eenheden in zijn neurale netwerk – 175 miljard – die het inzet en bijschaaft om het juiste antwoord te vinden.
Het statistische begrip van taal stelt ChatGPT niet alleen in staat om zinnige gesprekken te voeren of de belangrijkste punten binnen enkele seconden uit een tekst te halen, de chatbot kan zijn logische taalvaardigheden ook gebruiken om codes voor computerprogramma’s te schrijven of marktanalyses uit te voeren.
Machines nemen het over
In april 2023 kwam het nummer ‘Heart on My Sleeve’ uit met supersterren Drake en The Weeknd, en het kreeg miljoenen plays op de streamingdiensten YouTube en TikTok. De twee muzikanten hadden het nummer alleen nooit gezongen – hun stemmen waren gecreëerd door AI.
Het platenlabel haalde het nummer meteen van internet, maar het was wel gelukt om te laten zien wat de toekomst voor de muziekindustrie – en vele andere industrieën – in petto kan hebben.
DALL-E, dat net zoals ChatGPT door OpenAI is ontwikkeld, en Midjourney zijn AI’s die beelden kunnen maken op basis van een paar woorden, terwijl uitgevers worden overspoeld met manuscripten die zijn geschreven met de hulp van chatbots.
Veel mensen kijken er waarschijnlijk naar uit dat kunstmatige intelligentie een nuttig hulpmiddel wordt op de werkplek – of ze vrezen dat computers hun baan volledig zullen overnemen.
Onder alle opwinding over de nieuwe technologie schuilt echter de angst dat kunstmatige intelligentie in de toekomst de menselijke intelligentie zou kunnen overtreffen en misschien zelfs bewustzijn zou kunnen ontwikkelen.
Dit kan ertoe leiden dat machines in hun eigen belang handelen en de macht van ons overnemen – een scenario dat we kennen van scififilms als The Terminator.
Daarom ondertekenden zeker 1000 wetenschappers en tech-ondernemers in maart een open brief waarin ze de wetgevers opriepen om de ontwikkeling van krachtige AI’s onmiddellijk te pauzeren.
De ondertekenaars – onder wie Elon Musk, die ChatGPT hielp ontwikkelen – willen dat de pauze ons de tijd geeft om te beslissen waar we de nieuwe technologie voor willen gebruiken en hoe we deze er te allen tijde onder kunnen houden.
Wetenschappers vrezen dat intelligente machines een eigen wil krijgen en de macht van mensen zullen afnemen. Het scenario is een populair plot in sciencefictionfilms als The Terminator.
Volgens andere deskundigen zal kunstmatige intelligentie nooit bewustzijn verwerven, omdat ze daarvoor waarschijnlijk emoties moeten hebben, wat niet bereikt kan worden door intelligentie. Zonder bewustzijn zullen machines geen eigen wil ontwikkelen en daarom zullen ze volgens deze onderzoekers nooit de macht van ons overnemen, hoe intelligent ze ook worden.
En als wetenschappers het niet met elkaar eens zijn, kun je ChatGPT vragen of kunstmatige intelligenties uiteindelijk de menselijke intelligentie gaan overtreffen. En je krijgt een redelijk antwoord.
‘Hoewel AI-systemen steeds geavanceerder worden en ons kunnen verbazen met hun prestaties op specifieke taken, is het onduidelijk of ze ooit het niveau van menselijke intelligentie zullen bereiken en overtreffen. Er zijn wetenschappers die geloven dat dit mogelijk is (...) Aan de andere kant zijn er ook experts die van mening zijn dat (...) het onwaarschijnlijk is dat machines ooit dezelfde diepgaande, intuïtieve en creatieve intelligentie zullen hebben als mensen.’