Ons beeld van de Romeinse keizers berust op een fantasievolle interpretatie van de geschiedenis, Hollywoodfilms en propaganda uit de oudheid.
De oude heersers werden in een gunstig of minder gunstig daglicht gesteld, al naargelang het politieke klimaat, en de opgeschilderde huid-, haar- en oogkleur is al lang van de marmeren beelden verdwenen.
Nu heeft een ambitieus project de heersers van het eerste Romeinse keizerrijk, het principaat, echter gereconstrueerd met behulp van machine learning, Photoshop en grondig onderzoek, om een zo natuurlijk en realistisch mogelijk beeld van de oude keizers te maken.
Het project komt uit de koker van de Canadese virtual reality-specialist en filmmaker Daniel Voshart, die eerder een vergelijkbare techniek heeft toegepast op schilderingen van Egyptische mummies.
Machine learning wekt keizers tot leven
Voor de portretten is onderzoek gedaan naar elk van de 54 keizers van het principaat, van Augustus die in 31 v.Chr. de macht greep tot Diocletianus die in 284 n.Chr. de tweede Romeinse staatsvorm vestigde, het dominaat.
De computerportretten zijn aangepast op grond van schriftelijke bronnen en tastbare overblijfselen, zoals standbeelden, bustes en munten.
Daniel Voshart verzamelde ruim 700 foto’s van standbeelden, bustes, munten en schilderijen van de keizers. In Photoshop herstelde hij eventuele schade en voorzag hij de circa 100 portretten van gelaatstrekken die aansluiten bij de beschrijvingen van de keizers uit schriftelijke bronnen.
De gekozen beelden voerde hij in in de onlinedienst Artbreeder, die een nieuw beeld op basis van de input maakt.
Artbreeder is zogeheten machine learning-software, en meer specifiek een GAN – generative adversarial network.
Een GAN bestaat uit twee netwerken die tegen elkaar spelen. Het ene netwerk, een generator, is erop getraind een beeld te maken van welke input dan ook, terwijl het tweede netwerk, een discriminator, moet bepalen of een foto echt of vals is.
Door bijvoorbeeld een foto van een buste te uploaden kan de generator er een realistischer versie van maken. Als de discriminator oordeelt dat de foto door de computer is gemaakt, moet de generator het nog eens proberen.
Zo worden beide netwerken alsmaar beter in het uitvoeren van hun taak.
Waren de keizers blond, bleek of olijfbruin?
In de recentere geschiedenis is het uiterlijk van de keizers een twistpunt geworden, onder meer omdat de propaganda in nazi-Duitsland beweerde dat de Romeinen uit het noorden stamden.
Augustus en Caligula kwamen uit Italië, terwijl Septimius Severus uit Libië stamde.
Voor de nieuwe portretten heeft Daniel Voshart de huids-, haar- en oogkleur zo veel mogelijk gebaseerd op beschrijvingen van historische bronnen. Een aantal keizers heeft echter de kleur gekregen die op basis van hun geboorteplaats de meest waarschijnlijke was.
Alle portretten en het bronmateriaal zijn te bekijken op Daniel Vosharts website.