De vraag of kunstmatige intelligentie de maker van een kunstwerk kan zijn, werd deze zomer in Amerikaanse rechtszalen als een hete aardappel doorgespeeld.
Eerst verloor de Amerikaanse overheidsdienst Copyright Office een rechtszaak om alleen copyright toe te kennen aan menselijke werken.
En later heeft het Hof van beroep bepaald dat alleen mensen copyright kunnen bezitten.
De juridische discussie over (on)menselijke eigenschappen van AI die toch unieke, waardevolle teksten, muziek en schilderijen kan produceren, is een fundamenteel vraagstuk over wat begrippen als ‘het individu’ en ‘maker’ betekenen.
Een man met een missie
De strijd van deze zomer begon op 3 november 2018.
Op die datum vroeg de man achter een serie AI-kunstwerken, Stephen Thaler, copyright aan op de afbeeldingen ‘A Recent Entrance to Paradise’, gegenereerd door AI.
Maar helaas voor hem heeft het Copyright Office die aanvraag al twee keer afgewezen omdat het werk een menselijk eigendom mist en dus geen copyright kan hebben.
Het tot nu toe duurste werk van een AI, Edmond de Belamy.
Stephen Thaler is oprichter en directeur van Imagination Engines, een 20 jaar oud bedrijf waar zogeheten creativiteitsmachines worden gebouwd door neurale netwerken.
En hij laat het er niet bij zitten.
Het is de missie van het bedrijf om kunstmatige intelligentie te bouwen met een creatieve ziel om bijvoorbeeld eerdergenoemde omstreden serie te genereren zonder menselijke inmenging – wat in Stephen Thalers optiek het auteursrecht bij de machine zou moeten leggen.
Hij is echter al jaren bezig met een juridische strijd om zelflerende machines als autonome individuen met auteursrecht erkend te krijgen.
Naast de laatste nederlaag bij het Amerikaanse Hof van beroep, heeft hij ook vergelijkbare patent- en auteursrechtzaken verloren in Australië.
AI blijkt creatief genie
De opzienbarende zaken hebben de interesse van juristen gewekt, want AI wint terrein in steeds meer creatieve branches waar copyright een rol speelt.
Onlangs heeft het tijdschrift Cosmopolitan voor een themanummer over kunstmatige intelligentie de AI-robot DALL-E 2 de cover laten creëren, met als begeleidende tekst voor het omslagverhaal ‘en het duurde maar 20 seconden’.
DALL-E 2 staat ook bekend om zijn vermogen om in een paar seconden simpele teksten in fotorealistische afbeeldingen te kunnen veranderen of via een foto van je woonkamer alternatieven voor de inrichting van je huis voor te stellen.
Het AI-systeem DALL-E 2 kan dit tekenen op basis van alleen de woorden ‘een astronaut’ en ‘ruiter te paard’, in een fotorealistische stijl of als schilderij van Andy Warhol.
Ook voor manuscripten, muziek, afbeeldingen en kranten heeft kunstmatige intelligentie talloze werken gecreëerd.
Het duurste AI-kunstwerk, de portretfotoachtige afbeelding ‘Edmond de Belamy’, werd in 2018 door het veilinghuis Christie’s geveild voor 380.000 euro.
En de AI-bot Botto creëerde vier weken na zijn voltooiing in 2021 vier afbeeldingen die voor ruim een miljoen euro werden verkocht.
Wie is de auteur?
AI-creaties zijn big business geworden, maar juristen zijn er nog niet over uit hoe het zit met het auteursrecht.
Is het de machine met zijn zelflerende algoritmes en kunstmatige neuronen, of de menselijke input van bijvoorbeeld woorden en andere data waarop het werk gebaseerd wordt?
Vooralsnog lijkt het erop dat de mens de copyrightstrijd van de machines wint.
Vergelijkbaar is de zaak over de makaak Naruto, die in 2011 een cameraselfie nam en geheel onbewust – net als de machines – verwikkeld raakte in een langdurige juridische strijd over het copyright, die hij uiteindelijk verloor.