De schaaksport is onder vuur komen te liggen wegens grootschalig valsspelen, nadat de Noorse wereldkampioen Magnus Carlsen zich onlangs terugtrok uit een partij tegen tienergrootmeester Hans Niemann.
Magnus Carlsen heeft Hans Niemann inmiddels in een tweet beschuldigd van valsspelen. Een van de meer vindingrijke theorieën in de schaakwereld luidt dat een helper van buitenaf de volgende zet aan de tienerspeler meedeelde via vibrerende kralen in zijn anus.
Er is geen bewijs voor dit bedrog en 100 andere aantijgingen jegens Hans Niemann, maar de partij heeft het debat geopend over manieren waarop spelers bij een prijzenpot van 10 miljoen hulp van buitenaf inroepen.
Gefotografeerd met mobiele telefoon
De opzet van het bedrog is simpel: de valsspeler werkt samen met een schaakcomputer, want zelfs mobiele apps hebben tegenwoordig genoeg rekenkracht om grootmeesters omver te blazen.
Dan wordt een communicatieverbinding tot stand gebracht met de speler, die alleen nog maar zetten doet die gedicteerd worden door de AI van de app en zijn eigen verlangen naar de buit.
De Amerikaanse schaker Hans Niemann heeft nu de Noorse wereldkampioen schaken Magnus Carlsen (foto) en twee andere spelers aangeklaagd wegens smaad na beschuldigingen van valsspelen. In een juridisch document dat de Amerikaan op Twitter plaatste, staat dat hij 100 miljoen dollar schadevergoeding eist, circa 100 miljoen euro.
In 2019 werd de 61-jarige Letse grootmeester Igors Rausis gefotografeerd op het toilet met een mobiele telefoon in zijn hand tijdens het Straatsburg Open, met een hoofdprijs van rond de 1000 euro.
De grootmeester biechtte zijn zonde op en stopte met schaken. Andere schakers zijn in de loop der jaren gesnapt met onder meer een piepklein gehoorapparaat en een Bluetooth-apparaat dat in hun pet was verstopt.
550.000 valsspelers online betrapt
Digitale doping in het 1500 jaar oude bordspel is lang niet alleen een verschijnsel onder elitespelers.
De schaaksite chess.com met meer dan 20 miljoen maandelijkse spelers sluit dagelijks 800 accounts vanwege valsspelen met vooral AI-hulp om een paar honderd tot enkele duizenden dollars.
Sinds de oprichting in oktober 2020 zijn er 550.000 chess.com-gebruikers uitgesloten, waarvan een klein deel topspelers. Zo is 51 grootmeesters en 98 internationale kampioenen de toegang ontzegd. Onder topschakers wordt 90 procent van het valsspelen door mannen gepleegd, stelt de site vast.
AI-bedrog kan worden ontdekt als een gebruiker met een lage rating speelt als schaaklegende Garry Kasparov, of als zijn tegenstander voortdurend mechanisch remise maakt binnen hetzelfde tijdsinterval.
In het gevorderde segment kennen spelers elke zet in verschillende partijen tegen een computer uit hun hoofd, en herhalen die dan tegenover een tegenstander. Deze techniek is moeilijk aan te pakken, want verschillende topspelers trainen al tegen kunstmatige intelligentie.
AI helpt met pokeren
Naast schaken worden ook andere spellen met wiskundige berekeningen zoals poker – vooral online – al lang geplaagd door illegale hulp van machines.
Onder amateurspelers zijn online robots, die via slimme software en kansberekening geld binnenhalen, terwijl de valsspeler aan het werk is, slaapt of op vakantie is.
Deze programma’s zijn verboden door grote pokersites, die via hun eigen AI-machines de klok rond werken om machine-achtige gokpatronen te ontdekken en pokerbots uit te schakelen.
De site 888poker.com heeft volgens verschillende media het afgelopen jaar meer dan 100 AI-spelers uitgesloten, en zeker 5000 gebruikers hebben vergoedingen gekregen van in totaal 2,2 miljoen dollar waarmee de bots niet aan de haal wisten te gaan.
Maar de menselijke strijd tegen schaak- en pokermachines zal naar verwachting de komende decennia doorgaan – het is de duizenden jaren oude jacht van de kat op de muis.