Historische bouwfouten zijn nu bezienswaardigheden
Als een bouwproject misloopt, vormt de constructie vaak een schandpaal voor de ingenieurs. Maar sommige miskleunen worden bezienswaardigheden.
De Toren van Pisa staat symbool voor allerlei historische bouwfouten, die vandaag de dag toeristen van over de hele wereld trekken.
Het wemelt op de wereld van de beroemde oude bouwwerken, maar ze staan niet allemaal even fier overeind. Sommige staan zelfs zo scheef dat ze om dreigen te vallen.
Het schoolvoorbeeld van zo’n architectonische miskleun is de 845 jaar oude Toren van Pisa. De populaire toren staat op miljoenen vakantiefoto’s waarop toeristen van een afstand zo poseren, dat het lijkt alsof ze de toren overeind houden.
Maar de toren moet de aandacht van de toeristen delen met andere oude bouwblunders. Zo staan er een paar zeer scheve kerktorens (nog wel) in Duitsland, en een Nederlandse toren helt nog sterker over dan de Toren van Pisa.
Toren van Pisa
Italië, gebouwd 1173-1372
- Helling: 3,97 graden.
- Oorzaak: Het fundament is gebouwd op een instabiele, zachte bodem van modder, zand en klei, dus de toren zakt weg. Maar niet overal even sterk, waardoor het bouwwerk overhelt.
- Status: In de jaren 1990 zag de toren er niet alleen uit alsof hij omver zou vallen – hij was de strijd tegen de zwaartekracht al aan het verliezen. Door extra gewicht op de ene kant en afgravingen onder de andere kant kwam de toren iets overeind – genoeg om buiten gevaar te zijn.
Torens van Bologna
Italië, gebouwd in 1119
- Helling: 4,0 en 1,3 graden.
- Oorzaak: De torens in de Italiaanse stad Bologna zijn gebouwd op een fundament dat niet sterk genoeg is voor het gewicht van de bouwwerken. De hoogste toren, Asinelli, is er wat beter aan toe dan de lagere Garisenda-toren.
- Status: In de 14e eeuw stond de laagste toren zo scheef dat hij dreigde om te vallen. Daarom werd hij circa 12 meter afgetopt, wat verdere verzakking heeft voorkomen. De hoogste toren helt niet genoeg om te kunnen omvallen.
Scheve toren van Nevjansk
Rusland, gebouwd in 1732
- Helling: 3,0 graden.
- Oorzaak: De grond onder de toren begon al tijdens de bouw te verzakken.
- Status: De bouw werd direct gestaakt en de arbeiders moesten afwachten hoe het de onvoltooide toren zou vergaan. Toen de toren zich niet verder leek te zetten, hervatten ze de bouw. Dit is terug te zien aan het type mortel dat is gebruikt tussen de stenen in de verschillende delen van de toren. De rest van de toren werd gebouwd met aangepaste stenen in een poging het bouwwerk op te richten, waardoor het onderste deel vandaag de dag schever staat dan de top.
Walfriduskerk
Bedum, gebouwd in de 11e eeuw
- Helling: 4,18 graden.
- Oorzaak: De toren rust op een zachte ondergrond van klei en puin. In de loop der eeuwen zijn er diverse steunberen tegenaan gezet, die een verdere verzakking echter niet konden voorkomen. De evacuatieplannen voor de bewoners van Bedum lagen dan ook al klaar.
- Status: Om verdere verzakking te voorkomen is de toren in de jaren 1950 opnieuw gefundeerd. Het is echter de vraag of de toren het houdt bij nog meer gasboringen in Groningen.
Kerktoren in Bad Frankenhausen
Duitsland, gebouwd in_ 1382_
- Helling: 4,8 graden.
- Oorzaak: De waterbron Elisabethquelle spoelt dagelijks 250 ton zout water weg van de grote reserves in de grond onder de Duitse stad Bad Frankenhausen – en ook onder de kerk vandaan. Dit proces holt de grond uit en maakt het fundament onder het 2600 ton zware gebouw instabiel. Een bron uit 1640 vertelt al dat de kerktoren was gaan overhellen.
- Status: In de jaren 1990 is geprobeerd de toren in een aantal rondes te stabiliseren. Nu houden vier staalkabels zo dik als een mensenarm de toren op zijn plaats. Maar de 56 meter hoge joekel dreigt nog steeds om te vallen als er niet snel iets gebeurt. Hij staat circa 4,5 meter uit het lood, en in theorie kan de constructie een helling van 6,0 meter aan voordat de toren zijn evenwicht verliest. Er zijn nog geen verdere reddingsacties ondernomen omdat die gevolgen kunnen hebben voor de bron, die het water levert aan een populair kuuroord in de stad.
Yunyan-pagode
China, gebouwd in 960
- Helling: 3,0 graden.
- Oorzaak: De pagode is op een heel ongelukkige plaats gebouwd: de toren staat voor de helft op rots en voor de helft op een zachte bodem. Daardoor is het gebouw de laatste 1000 jaar steeds sterker gaan overhellen. Sommige dragende zuilen binnenin zijn gebarsten.
- Status: In 1957 werd beton de grond onder het gebouw in gepompt om het fundament te verstevigen. Daardoor is de pagode gestabiliseerd en kan hij niet nog verder gaan overhellen.
Kerktoren in Suurhusen
Duitsland, gebouwd in 1450
- Helling: 5,19 graden.
- Oorzaak: De toren is gebouwd op drassige grond en heeft een fundament van eikenhout, dat door het water in de grond goed bleef. In de 19e eeuw werd de grond echter ontwaterd en ging het houten fundament rotten. Daardoor begon de toren te verzakken. Door het slechte fundament is de kerktoren de scheefste ter wereld geworden.
- Status: De kerk was een tijd niet toegankelijk voor publiek omdat de toren dreigde om te vallen. Nu is de toren gestut en helt hij niet verder over, waardoor hij ook niet zal omvallen.