Magnetisme beschermt het leven op aarde
Magnetisme is van groot belang voor het leven op aarde. De aarde is namelijk één grote magneet met een noord- en een zuidpool, en het aardmagnetisch veld beschermt ons tegen schadelijke deeltjes van de zon en uit de ruimte.
Als het magnetisch veld van de aarde deze straling niet zou afbuigen, zou al het leven grotendeels van onze planeet verdwijnen.
Je kunt met het blote oog zien hoe hevige zonnestormen gestuit worden door het aardmagnetisch veld. Dicht bij de polen is de afbuiging van de deeltjes waarneembaar als het noorder- en zuiderlicht.
Het aardmagnetisch veld ontstaat in de kern van de aarde, die een instabiel, chaotisch systeem vormt. Daardoor wisselen de noord- en de zuidpool regelmatig van plaats. Metingen van de drie Swarm-satellieten tonen aan dat het veld op dit moment steeds zwakker wordt, wat erop duidt dat er binnen 2000 jaar een ompoling zou kunnen plaatsvinden.
Wat is magnetisme?
Simpel gezegd ontstaat magnetisme door bewegende geladen deeltjes. Een stof is magnetisch als er zich ongepaarde elektronen rond de atoomkern bevinden. Dit was jarenlang een raadsel voor de wetenschap.
Begin 19e eeuw begonnen wetenschappers magnetisme te doorgronden. Elektriciteit was toen al bekend, maar natuurkundigen dachten niet dat de twee verschijnselen met elkaar in verband stonden.
Wat is elektromagnetisme?
In 1820 toonde de Deense natuurkundige Hans Christian Ørsted het verband aan met een simpele batterij.
In een collegezaal in Kopenhagen hield Ørsted een kompas bij zijn batterij en schakelde de stroom in. Toen hij de kompasnaald bewoog, schoot de gemagnetiseerde naald uit.
Het experiment bewees dat elektriciteit en magnetisme twee verschijningsvormen van dezelfde natuurkracht zijn, die Ørsted elektromagnetisme noemde.
Elektromagnetisme gaf ons elektriciteit
Later dat jaar werd de proef in Parijs nog eens dunnetjes overgedaan, en de Franse natuurkundige André-Marie Ampère haastte zich naar huis en sloeg aan het experimenteren. Binnen een paar weken ontdekte hij dat je van een ijzeren stang een elektromagneet kunt maken door er een elektrische spoel omheen te zetten.
In 1831 liet de Britse natuurkundige Michael Faraday zien dat het andersom ook werkt: een magnetisch veld kan elektrische spanning en stroom in ijzer opwekken.
Elektromagnetisme is een fundamentele natuurkracht en staat aan de basis van vrijwel alle moderne technologie: de harddisk in je computer, magnetische scanners in het ziekenhuis, de generator in een windmolen en nog veel meer.