Genschaar bezorgde ons de macht over het leven
Het grootste pakje onder de kerstboom voor de genetici was in de jaren 2010 de genschaar CRISPR om ziekten mee te genezen, van spierdystrofie tot blindheid.
De genschaar CRISPR werd in 2015 voor het eerst gebruikt. Hiermee kunnen onderzoekers de genen uiterst nauwkeurig bewerken, en de techniek heeft het potentieel om allerlei erfelijke ziekten uit te roeien.
Bij CRISPR gaat een genetische ‘speurhond’ op zoek naar het te bewerken gen.
Een enzym knipt beide strengen in de DNA-spiraal door, waarna het ongewenste gen, bijvoorbeeld een ziektegen, wordt verwijderd en de spiraal weer wordt dichtgeritst.
Gezondere voedingsmiddelen en genezing van ziekten
In de landbouw kan de methode leiden tot gezondere gewassen door allergene stoffen daaruit te weren. Maar de geneeskunde kent de grootste perspectieven.
Geslaagde klinische tests bieden hoop op de genezing van kanker, en uit dierproeven blijkt dat we ooit wellicht spierdystrofie, taaislijmziekte en blindheid kunnen genezen.
Ook kunnen we erfelijke ziekten elimineren via de bewerking van bevruchte eitjes. De gemanipuleerde aanleg wordt dan doorgegeven aan alle latere generaties.
Een zorg is echter dat CRISPR wordt ingezet om designbaby’s te maken met bijvoorbeeld blauwe ogen, een wiskundeknobbel, een grote empathie of sterke spieren.
Onderzoekers gaven vijf apen erfelijke ziekten door hun genen te bewerken.
Gravitatiegolven gaven Einstein gelijk
Als grote massa’s flink versnellen of botsen, leidt dat tot gravitatiegolven, die door het heelal trekken en de ruimtetijd in trilling brengen.
In 2015 vingen de LIGO-detectoren in de VS voor het eerst gravitatiegolven op van een botsing tussen twee zwarte gaten.
Twee jaar later namen de onderzoekers een botsing tussen neutronensterren waar, die tot een zwart gat versmolten.
Vele telescopen vingen het licht daarvan op, waarmee duidelijk werd dat de botsing tussen neutronensterren leidt tot korte gammaflitsen.
Bovendien leverden de observaties bewijzen voor de relativiteitstheorie van Einstein, die meer dan 100 jaar tevoren het bestaan van gravitatiegolven had voorspeld.
Sterrendans bracht de ruimte in trilling
Neutronensterren draaien om elkaar
Twee neutronensterren gaan om elkaar draaien en zenden gravitatiegolven uit, terwijl hun banen steeds kleiner worden.
Snelheid van neutronensterren neemt toe
De sterren draaien steeds sneller, en net voor de botsing zijn de gravitatiegolven zo sterk dat detectoren op aarde ze opvangen.
De sterren botsen
Bij de botsing versmelten de neutronensterren tot een zwart gat. Een paar procent van hun massa schiet weg en leidt tot een kilonova.
Atomen krijgen massa door Higgsdeeltje
In 2012 registreerde CERN het higgsdeeltje, dat alle atomaire bouwstenen massa verleent.
Daarmee is het standaardmodel van de natuurkunde bewezen: alle materie bestaat uit zes typen quarks, drie soorten elektronen en drie verschillende neutrino’s, die samenwerken door de uitwisseling van krachtoverbrengende deeltjes.
Twee energierijke gammafotonen toonden het higgsdeeltje aan.
Grote doorbraak voor AI
In 2018 versloeg de computer de mens definitief in denksport.
Het AI-programma AlphaZero speelde tegen het beste schaakprogramma dusver, Stockfish, waar de mens al niet van wint. AlphaZero kreeg maar twee spelregels op.
In enkele uren speelde de AI miljoenen partijen tegen zichzelf, leerde van zijn ervaringen en versloeg Stockfish.
