Röntgenlaser moet medicijnen zonder bijwerkingen opleveren
Dankzij extreem korte lichtflitsen duizenden keren per seconde kunnen wetenschappers atomen filmen. Ze hopen te kunnen zien hoe geneesmiddelen de cellen beïnvloeden en kunnen zo mogelijk medicijnen zonder bijwerkingen maken.
’s Werelds krachtigste röntgenlaser is af en getest. Nu beginnen de eerste experimenten.
’s Werelds krachtigste röntgenlaser, European XFEL, is in gebruik genomen. Als de experimenten eenmaal goed op gang zijn gekomen, liggen talloze wetenschappelijke doorbraken in het verschiet.
Met behulp van ultrakorte röntgenflitsen – van een miljoenste van een miljardste van een seconde – die 27.000 keer per seconde optreden, kunnen wetenschappers atomen in actie filmen.
Daardoor is het onder meer mogelijk om vast te leggen hoe geneesmiddelen zich binden aan de eiwitten in de cellen. Dat kan betekenen dat het in de toekomst mogelijk wordt om medicijnen beter op maat te maken en bijwerkingen weg te nemen.
Ongerichte medicijnen geven bijwerkingen
Meer dan de helft van de huidige geneesmiddelen bestaat uit kleine moleculen die zich binden aan eiwitten in de celmembranen van het lichaam.
Zo binden veel medicijnen tegen psychische aandoeningen zich aan membraaneiwitten in de hersencellen. Als een geneesmiddel een eiwit activeert, schiet er een signaal naar de cel, die vervolgens het ziekteproces afremt of stopt.
De meeste bijwerkingen ontstaan doordat het medicijn ook andere membraaneiwitten dan het gewenste activeert.
Op maat gemaakt
De XFEL-laser kan dankzij zijn vele krachtige en ultrakorte flitsen de driedimensionale, atomaire bouw van membraaneiwitten filmen.
Als de wetenschappers de opbouw van het membraaneiwit kennen, kunnen ze geneesmiddelen op maat maken die alleen effectief zijn op de gewenste plaats.
Onderzoekers hopen dat vooral psychofarmaca en medicijnen tegen virussen op termijn vrij van bijwerkingen zullen zijn.