Steenkool bestaat voornamelijk uit koolstof (C) en waterstof (H).
Deze twee atomen vormen een sterke chemische band, die verbroken kan worden door energie in de vorm van warmte toe te voegen. Tijdens de verbranding binden koolstof en waterstof zich aan zuurstof.
Bij dit proces komt meer energie vrij dan er nodig is om de band tussen C en H te verbreken. Vanwege het overschot aan energie wordt de verbranding zelfversterkend.
Goedkoper dan olie
Naast koolstof en waterstof bevat steenkool vaak ook zwavel. Vanwege die zwavel is steenkool de meest vervuilende brandstof die er bestaat.
De kwaliteit van een brandstof wordt bepaald door de energie in gigajoule (GJ) die een ton ervan oplevert. Hoewel een ton steenkool minder energie oplevert dan bijvoorbeeld olie, is de brandstof makkelijker en goedkoper te winnen.