Als de zon hoog staat en de zee roept, zijn de meeste strandtijgers hopelijk goed ingesmeerd met zonnebrandcrème.
Maar de crème die de huid beschermt, beschadigt helaas de zee. Vooral belangrijke koraalriffen hebben te lijden onder de actieve bestanddelen van de zonnebrandcrème, die in het water belanden wanneer we zwemmen.
Maar nu hebben onderzoekers van de universiteit van Maryland misschien een oplossing gevonden. Een oude kleurstof, methyleenblauw, beschermt tegen zonnestralen zonder het zeemilieu te schaden, zo schrijven ze in een nieuw rapport - en als bonus kan de stof rimpels helpen voorkomen.
Chemische zonnebrandcrème is gif voor de zee
Zonnebrandcrème biedt een belangrijke bescherming tegen de uvA- en uvB-stralen van de zon, die verbranding, huidkanker en een snelle veroudering van de huidcellen kunnen veroorzaken.
Er zijn grofweg twee soorten zonnebrandcrème:
- Mineraal, die beschermt door de uv-stralen te reflecteren
- Chemisch, die de stralen absorbeert
De chemische crèmes worden het meest gebruikt, al bieden ze zelden voldoende bescherming tegen uvA- en uvB-stralen. Ook bevatten ze vaak de stof oxybenzone, een van de boosdoeners achter het uitsterven van koraalriffen.
Oxybenzone maakt circa 80 procent uit van de totale hoeveelheid zonnebrandcrème die wereldwijd op bezwete lichamen wordt gesmeerd.
Zwemmen vergiftigt de kleine hoeders van het koraal
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat oxybenzone koraal, een belangrijke schakel in het ecosysteem in zee, verzwakt en vaak doodt.
Koralen zijn poliepen. Ze bestaan uit een zacht lichaam met een laagje kalk eromheen, dat ze tijdens hun leven vormen. Daaromheen zitten de felgekleurde en giftige tentakels waarmee ze hun prooi vangen.
Wanneer er veel vreemde stoffen als oxybenzone rond koralen voorkomen, brengt dit een verblekingsproces op gang dat uiteindelijk tot de dood van de koralen leidt.
De witte dood wordt veroorzaakt door de afwezigheid van eencellige algen, zooxanthellen, die in symbiose met het koraal leven. De zooxanthellen doen aan fotosynthese, en de reststoffen daarvan zijn de voornaamste voedselbron van de koralen - 80 tot 90 procent van hun voedsel komt van de fotosynthese door algen.
De poliepen raken gestrest van veel oxybenzone, waardoor ze de zooxanthellen - hun voornaamste voedselbron - afstoten. En zo sterven de koralen, terwijl het klimaat een afnemer van CO2 verliest en het zeemilieu een schakel in de voedselketen.
Kleurstof beschermt tegen uv en spaart koralen
Maar onderzoekers van de universiteit van Maryland hebben een oud middel, methyleenblauw, opgediept - met veelbelovende resultaten.
Methyleenblauw
- Ontwikkeld in 1876 als een kleurstof in Duitsland
- Vaak ‘de oudste synthetische stof in de geneeskunde’ genoemd
- Is een zout met de chemische formule C16H18ClN3S
- Als farmaceutische stof heeft het de naam methylthioniniumchloride
- Gebruikt tegen malaria, schizofrenie en multiresistente bacteriële infecties
- De basisstructuur, fenothiazine genoemd, bestaat uit een drieledig ringsysteem
- De drieringstructuur komt voor in veel medicijnen voor geestesziekten, zogeheten tricyclische antidepressiva
In tests waarbij ze huidcellen blootstelden aan uv-stralen, stelden ze vast dat methyleenblauw zowel uvA- als uvB-stralen absorbeerde. Ook hielp de stof de cellen bij het herstel van beschadigd DNA, en zo kan hij rimpels en vroegtijdige veroudering tegengaan.
De onderzoekers bestudeerden ook het effect van methyleenblauw op koralen in een gesimuleerd zeemilieu. In een controletank spoten ze oxybenzone in koralen van de soort xenia.
Na een week waren de dieren in de oxybenzonebak verbleekt en dood. In de methyleenblauwtank was echter geen verandering te bespeuren.