Zeldzaam verschijnsel bevriest Europa

Door een ‘hittegolf’ op 30 kilometer hoogte hebben koude winden uit Siberië de weg naar Europa gevonden.

Op het Sint-Pietersplein in Rome werd maandag een sneeuwballengevecht gehouden nadat het hevig was gaan sneeuwen.
© Scanpix

Gepubliceerd op 27.02.18

Door Jakob Mikael Espersen

Bij de toeristische attractie Circus Maximus in Rome werd maandag gesnowboard en geskied. En in Groot-Brittannië gingen scholen dicht en werden vluchten afgelast vanwege de sneeuw.

Een deken van koude lucht uit Siberië – de zogeheten Beast from the East of Russische Beer – heeft deze week grote delen van Europa in een diepvries veranderd.

Maar eigenlijk wordt de kou veroorzaakt doordat het ergens anders ongewoon warm is, namelijk in de lucht boven de Noordpool, op 30 kilometer hoogte.

Begin februari steeg de temperatuur in deze luchtlaag binnen enkele dagen met 50 graden.

Dit verschijnsel, dat plotselinge stratosferische opwarming wordt genoemd, leidde tot chaos in de enorme arctische poolwervel of polaire vortex, die er gewoonlijk voor zorgt dat de kou rond het Noordpoolgebied blijft.

Warmterecord verschuift koude lucht zuidwaarts

De opwarming van de stratosfeer wordt veroorzaakt doordat het in het Noordpoolgebied ongebruikelijk warm is geweest.

In 2018 lag de temperatuur rond het weerstation bij Kaap Morris Jesup – een van de gebieden die het dichtst bij de geografische noordpool liggen – in totaal 60 uur boven 0 °C.

Daarmee werd het vorige record van 16 uur in 2011 verpletterd.

Toen begin februari de temperatuur in het Noordpoolgebied steeg, werd de poolwervel gesplitst, waardoor de windsystemen in de stratosfeer verstoord raakten.

Dit leidde er lager in de atmosfeer toe dat de krachtige straalstromen, die een grote invloed hebben op het weer, zuidelijker kwamen en koude lucht Europa kon binnendringen.

Een sterk hogedrukgebied boven Scandinavië werkte als een soort springschans voor de koude lucht uit het noordoosten, die daardoor ongestoord helemaal tot in het zuiden van Europa kon komen.