Wetenschap in Beeld onderzoekt de wetenschap achter Game of Thrones. Deze keer kijken we naar het weer en het klimaat.
Het weer
Kan gunstig weer je de zege bezorgen?
De juiste modellen van temperatuur, neerslag en wind kunnen aangeven waar de aanvallers zich moeten positioneren.
De overwinning in de laatste slag van Game of Thrones kan zomaar toevallen aan de groep die het weer op het slagveld het best benut. Dat leert de geschiedenis in elk geval.
Moderne weerberichten zijn gebaseerd op numerieke analyses en werden in de Eerste Wereldoorlog uitgevonden door de Britse wiskundige Lewis Fry Richardson. Sindsdien is de weersvoorspelling verbeterd met klimaatmodellen die zijn gebaseerd op dezelfde principes.
Nu doen supercomputers met 14.000 biljoen berekeningen per seconde het zware werk. De berekeningen bestaan uit vergelijkingen op basis van informatie over elk veld in een raster dat de hele aarde bedekt.
De informatie betreft onder meer temperatuurdata, zeestromen, atmosferische druk en de straling van de zon. Samen schetsen die gegevens een nauwkeurig beeld van hoe het weer is geweest en geven ze een gefundeerde inschatting van het weer dat gaat komen.
Een team Britse onderzoekers gebruikte de klimaatmodellen en de informatie over continenten, bergketens en zeediepten in Game of Thrones om zich een beeld te vormen van de weersomstandigheden op de fictieve planeet.
Om meteorologisch te kloppen, moet deze een kleinere hellingshoek hebben dan de aarde, circa 10 graden. Dat zorgt voor kleinere verschillen tussen de seizoenen.
Het experiment met Game of Thrones helpt onderzoekers klimaatmodellen te testen en verschijnselen op aarde te begrijpen, zoals waarom het klimaat ongeveer 55 miljoen jaar geleden op hol is geslagen.
In het noorden vriest het ’s zomers alleen in hoog in de bergen. De kou wordt in stand gehouden doordat de zeewind warme, vochtige lucht de berg op duwt, waardoor de temperatuur daalt en er neerslag ontstaat.
De Muur ligt dicht bij de pool en heeft daardoor een poolklimaat met koude tot -30 °C en 175 tot 225 dagen sneeuw per jaar.
Lage druk in het noorden zorgt in het midden van het land in de winter voor een krachtige westenwind.
Zuidelijker aan de kust is het weer zoals in Texas: 30 °C in de zomer, maar wel met 1264 mm neerslag per jaar.
Het zuidelijke deel van Westeros ligt onder de 30 graden noorderbreedte op aarde. Hier is het droog doordat de zogeheten Hadleycel vocht uit de lucht zuigt. De cel ligt aan weerszijden van de evenaar, waar luchtstromen van beide halfronden elkaar ontmoeten en sterk worden verwarmd door de zon. De lucht stijgt op en het vocht daalt weer neer als regen. De lucht buiten deze gordel van regen is juist droog en koel, waardoor er een soort woestijngebied ontstaat.
De seizoenen
Kan de seizoensduur per jaar verschillen?
In Game of Thrones kan niemand de wisseling en lengte van de seizoenen voorspellen.
In de echte wereld kunnen onvoorspelbare seizoenen voorkomen op een zogeheten circumbinaire planeet. Die draait om twee zonachtige sterren, die weer om elkaar draaien. In zo’n geval verandert de afstand tot beide sterren en het zogeheten massamiddelpunt tussen de sterren steeds.
In theorie wisselt de duur van de seizoenen daardoor elk jaar, maar in de praktijk staan circumbinaire planeten zo ver van hun sterren dat het sterrenpaar als één ster fungeert.
De geologie
Een geoloog heeft op basis van onder andere de soorten gesteente en de locatie van de bergen de geologische geschiedenis van Westeros in kaart gebracht.
Dreigt er een geologische ramp?
Hoewel vulkaanuitbarstingen eerder rijken ten val hebben gebracht, lijken de personen in de serie zich niet druk te maken over de dreiging uit het binnenste van de aarde. Dat kan ze fataal worden.
Een geoloog van de Stanford University in de VS onderzocht het geologische verleden van de fictieve planeet tot 500 miljoen jaar terug, net zoals geologen de geschiedenis van de aarde in kaart brengen.
Op basis van de ligging van de continenten, de soorten gesteente in de diverse regio’s en de locatie, richting en vorm van de bergen maakte hij een kaart van de ontwikkeling van de planeet.
Die duidt op zeer actieve platentektoniek, die kan leiden tot aardbevingen en vulkaanuitbarstingen.
Kaart legt verborgen gevaren bloot
1. Continentale botsing vormt bergketen
80-100 miljoen jaar terug lag het noorden van het continent waarschijnlijk op een microplaat, die op de grotere zuidelijke plaat botste en er één continent mee vormde. De botsing is af te lezen aan de hoge bergketen die hier is verrezen, net zoals de Himalaya op aarde.
2. Splitsing creëert nieuw land
25 miljoen jaar geleden werd het grote continent gesplitst. Dat kan gebeuren als de aardkorst door een warm gebied in de aardmantel gaat uitpuilen en openbarst. Door de splitsing, die nog te zien is aan de twee perfect op elkaar passende kustlijnen, ontstond een zogeheten breuklijn (rode lijn).
3. Catastrofe dreigt in de ondergrond
Nu kan de breuklijn inactief zijn of een potentiële ramp in zich dragen. Op aarde komen de meeste aardbevingen en vulkanen voor langs deze breuklijnen, waar een tektonische plaat onder een andere is geschoven. Bij een grote aardbeving of vulkaanuitbarsting kunnen duizenden doden vallen.