Het dagelijkse vliegverkeer is binnen een maand met ongeveer 100.000 vluchten afgenomen – van 176.892 op 3 maart naar 72.785 op 3 april, volgens de website Flightradar24.
Het vliegverbod dat werd ingevoerd om de verspreiding van het coronavirus te beperken heeft niet alleen geleid tot geannuleerde vluchten, maar ook tot een drastische daling van de weerobservaties, bijvoorbeeld van temperatuur, luchtvochtigheid, druk, en windsnelheid en -richting, die lijnvluchten gewoonlijk in de lucht uitvoeren.
Vliegverkeer aanzienlijk afgenomen
Deze grafiek laat de daling in het aantal vluchten zien – en dus ook dat meteorologen steeds minder observaties binnenkrijgen.
Het European Centre for Medium-Range Weather Forecasting (ECMWF), dat zich specialiseert in weermodellen van over de hele wereld, merkt nu al dat het aantal observaties in Europa met 65% is afgenomen, en wereldwijd met 42%. En die daling zal volgens het ECMWF gevolgen krijgen voor de weersverwachtingen.
Gigantische datasets schetsen weersverwachting
Een weersverwachting is gebaseerd op enorme hoeveelheden gegevens die worden ingevoerd in computermodellen, die vervolgens een indicatie geven van de huidige weersituatie.
Met algoritmes op basis van thermodynamica, vloeistofdynamica en verzamelde gegevens over jarenlange meteorologische ontwikkelingen kunnen we een wind-, temperatuur- en neerslagverwachting voor de toekomst opstellen.
Radars en thermometers op het vasteland en op zee voeren metingen uit, terwijl satellieten belangrijke observaties doen van de oppervlaktetemperatuur en wolkenformaties die een totaaloverzicht geven van het weer op aarde.
De afbeelding links toont het vliegverkeer boven Europa op 2 maart. Rechts het vliegverkeer op 23 maart. De kleuren geven de hoogte van de toestellen aan: rood is laag en blauw is hoog.
De metingen van vliegtuigen zijn heel belangrijk voor onze prognoses, omdat de wind- en weersomstandigheden op 10-12 kilometer hoogte ons veel meer informatie geven over de feitelijke weersomstandigheden dan satellieten. Tegelijkertijd kunnen de observaties vergeleken worden met de toestand op de grond vóór het opstijgen.
Op basis van dit soort hoogteobservaties krijgen meteorologen bijvoorbeeld inzicht in de polaire straalstroom – een zeer sterke wind op 7-12 kilometer hoogte – die de richting, kracht en locatie van stormen op het noordelijk halfrond bepaalt.
Dit is het effect op weersverwachtingen
Zonder de meetgegevens van vliegtuigen worden de verwachtingen van meteorologen minder betrouwbaar, zeker hun langeretermijnprognoses.
En helemaal zonder gegevens kunnen de temperatuur- en windverwachtingen in de luchtlaag waar de vliegtuigen zich bevinden wel 15% afwijken af van de realiteit, zo blijkt uit experimenten van het ECMWF. Het verschil op aarde is minder groot, met een afwijking van drie procent. Maar als het vliegverbod van kracht blijft, verwachten klimaatonderzoekers dat dit ook gevolgen zal hebben voor de weersverwachtingen in onze luchtlaag.
Een deel van de observaties van vliegtuigen kan worden overgenomen door zogenoemde radiosondes, die met ballonnen de lucht in gaan. Onlangs zijn we ook begonnen om de windsituatie met satellieten in de gaten te houden, om het tekort aan observaties zo goed mogelijk op te kunnen vangen.