Het lichaam is ontworpen om de temperatuur bij warm en koud weer te reguleren, zodat de kerntemperatuur altijd rond de 37 °C ligt.
Zomerwarmte en hittegolven kunnen de thermostaat van het lichaam echter onder druk zetten, waardoor het overuren moet maken om oververhitting te voorkomen. Als je oververhit raakt, kun je een zonnesteek oplopen, wat in het ergste geval tot orgaanfalen en hersenletsel kan leiden.
Gelukkig kun je zelf een hoop doen om je lichaam door de hitte te helpen.
1. Drinken, drinken, drinken
Het belangrijkste wapen van het lichaam tegen een zonnesteek is zweet. Als dat op de huid verdampt, komt er warmte vrij.
Bij hoge temperaturen zweet je extra veel om je lichaamstemperatuur stabiel te houden. Daardoor raak je veel vocht kwijt, dat de cellen juist nodig hebben.
De vochtbalans zorgt voor het vervoeren van voedingsstoffen door het lichaam en het afvoeren van afvalstoffen uit het lichaam. Dat laatste gebeurt via zweet, urine en ontlasting.
Daarom moet je elke dag genoeg drinken, en vooral als de zomerhitte toeslaat.
Hypothalamus is de thermostaat van het lichaam
De hypothalamus in de tussenhersenen reguleert de kerntemperatuur van het lichaam.
Via sensoren in onder meer huid en ruggenmerg wordt de hypothalamus geïnformeerd over temperatuurschommelingen.
Als de temperatuur bijvoorbeeld met één graad gestegen is, stuurt de hypothalamus signalen naar de haarvaatjes om uit te zetten. Daardoor wordt de huid rood en neemt de zweetproductie toe. Als het zweet op de huid komt, verdampt het, waardoor er warmte afgevoerd wordt.
2. Gebruik extra zout
Als je zweet, raak je niet alleen vocht kwijt. Zweet bestaat namelijk ook uit elektrolyten in de vorm van zouten, waardoor je een tekort aan zout kunt krijgen als je veel zweet.
Elektrolyten zijn geladen ionen, die er via elektrische impulsen voor zorgen dat het zenuwstelsel werkt en dat de spieren zich samen kunnen trekken. Ze zijn dan ook van levensbelang voor het functioneren van het lichaam, en als je veel zweet, kun je je zoutconsumptie beter wat verhogen.
3. Zoek de schaduw op
Als je je in de volle zon bevindt, wordt je lichaam extra warm doordat je rechtstreeks warmte van de zon krijgt in de vorm van infrarode straling.
Dit is met name het geval als de zon op je ontblote hoofd schijnt. De hersenen zijn namelijk zeer gevoelig voor temperatuurschommelingen, en kunnen snel oververhit raken in de brandende middagzon.
Het is dan ook een goed idee om de schaduw op te zoeken als de zon op zijn hoogst staat.
4. Draag lichte en loszittende kleren
Je kunt je lichaam een handje helpen de temperatuur te reguleren door lichte en loszittende kleren te dragen van ademend materiaal.
Een wit T-shirt of een witte jurk heeft namelijk een hoge albedo-waarde. Dat houdt in dat de stof de zonnestralen niet absorbeert, maar weerkaatst. Albedo geeft aan in hoeverre een object het zonlicht reflecteert en is afgeleid van het Latijnse woord voor ‘wit’.
Als je lichte kleren draagt die los zitten en van een warmtegeleidend materiaal zijn als katoen of vlas, stimuleer je ook de verdamping van zweet op je huid.
5. Doe rustig aan
Als je je inspant, stijgt je lichaamstemperatuur vanzelf. Dat komt doordat je spieren niet alle energie kunnen benutten die er ontstaat bij de activiteit, en het overschot aan energie wordt omgezet in warmte.
Daarom kun je je maar beter zo min mogelijk inspannen, anders wordt je lichaam ook nog eens van binnenuit opgewarmd.
Zonnesteek kan tot orgaanfalen leiden
Als je een zonnesteek oploopt, is je lichaam er niet in geslaagd de overtollige warmte kwijt te raken en is de kerntemperatuur sterk gestegen.
Bij een zonnesteek word je eerst duizelig en misselijk en kun je hoofdpijn krijgen Soms stop je met zweten omdat het lichaam al het vocht binnenboord wil houden.
Als de lichaamstemperatuur tot 41 °C is gestegen, treden er neurologische veranderingen op, die symptomen als kramp en bewusteloosheid veroorzaken.
Heb je de 42 °C aangetikt, dan worden de cellen afgebroken, wat hersenletsel, orgaanfalen en uit eindelijk de dood tot gevolg kan hebben.
Voorkomen is beter dan genezen in het geval van oververhitting, maar als het zover komt, zoek dan snel de schaduw op, drink water en neem zout in.
