Zo ontstaan vulkanische eilanden als de Galapagos
De Galapagoseilanden bestaan uit 19 vulkanische eilanden in de Stille Oceaan. En het binnenste van de aarde produceert voortdurend nieuwe eilanden, die gevormd worden door een cocktail van gloeiend hete stoffen.
De aarde is voortdurend in beweging. De tektonische platen verschuiven, en er duiken telkens nieuwe eilandjes op uit zee. Elke wereldatlas moet dan ook regelmatig vernieuwd worden.
Vooral bij vulkanische eilanden als de Galapagos zijn al die bewegingen goed merkbaar.
_De Galapagos staan bekend om hun rijke, unieke fauna, al zijn het relatief dorre vulkanischeeilanden.
Het aardoppervlak bestaat uit tektonische platen, die verschuiven. Onder de Galapagoseilanden beweegt de Pacifische plaat met 5 tot 9 centimeter per jaar.
En rond deze eilandengroep is de vulkanische activiteit het grootst. Daardoor duikt er af en toe een geheel nieuw eiland op, een zogeheten vulkanisch eiland, dat wordt gevormd uit materialen uit het binnenste van de aarde.
Het binnenste van de aarde
In de aardkern komen allerlei elementen voor, zoals uranium, thorium en kalium. Als deze uiteenvallen, komt er veel energie in de vorm van warmte vrij.
De warmte in het binnenste van de aarde stijgt op naar de aardkorst, zoals het in een stapelbed onderin koud en bovenin warm kan zijn._
De stijgende hitte smelt het gesteente dat het onderweg tegenkomt. Zo wordt magma gevormd – heel geleidelijk, want hoe dichter bij de aardkorst, hoe lager de druk.
Door de stromingen komen de continentale platen in beweging. Ze maken plaats voor het magma door uit elkaar of juist onder elkaar door te schuiven.
Galapagos is een hotspot
De Galapagoseilanden liggen in het midden van de Pacifische plaat, en zouden normaal gesproken weinig last hebben van vulkanische activiteit, die vooral rond de grenzen van de platen plaatsvindt.
Maar net als Hawaï en IJsland liggen de Galapagoseilanden op een zogeheten hotspot, waar er meer hitte opstijgt onder de aardkorst dan op andere plaatsen. De stijgende hitte van het onderste deel van de aardmantel voert vloeibaar magma met zich mee.
De hotspot bij Galapagos ligt zo diep dat hij niet beweegt, maar als de Pacifische plaat elk jaar een paar centimeter van west naar oost opschuift, verplaatst ook het gebied waar er magma uit de aardkorst komt zich.
Op de Galapagoseilanden vind je de karakteristieke blauwvoetgent.
In de loop der tijd is er op verschillende plaatsen rond Galapagos magma vrijgekomen, dat bergen vormt op de zeebodem. Na een aantal uitbarstingen is er zo veel gestold magma dat het tevoorschijn komt aan het oppervlak en de Galapagoseilanden er een broertje bij hebben.
>>Ga op ontdekkingsreis in de unieke fauna van de Galapagoseilanden.
Vulkanische eilanden komen en gaan
Bij herhaaldelijke uitbarstingen stroomt er lava uit de vulkaan op het eiland, waardoor het aangroeit. Zolang het gat in de vulkaan diep genoeg is, komt er magma uit en wordt het eiland steeds groter.
Eilandvulkanenzien er niet allemaal hetzelfde uit. Ze kunnen de vorm hebben van de klassieke stratovulkaan, die als een kegel uit het landschap steekt. Deze komen vooral voor als twee continentale platen bij elkaar komen.
Bij schildvulkanen is de lavastroom dunner en ontstaat er geen hoge kegel, maar zakt de lavaberg in als slagroom die niet goed genoeg geklopt is. De vulkaan krijgt daardoor een vorm die doet denken aan die van het schild van de bekende reuzenschildpadden op de Galapagos.
Een leguanengezin ligt in het zonnetje op de gestolde lava.
Sommige vulkanische eilanden bestaan vooral uit as. In dat geval zal de zee ze weer wegspoelen. Maar niet alleen eilanden van as zijn vergankelijk. Eilanden die uit versteende lava bestaan en geen nieuw materiaal meer krijgen uit het binnenste van de aarde zullen langzaam afbrokkelen en weer onder de zeespiegel verdwijnen.