Tonga wordt de laatste tijd geteisterd door rampen. Een onderzeese megavulkaan barstte uit, bedekte de hele regio in as en stuurde een tsunami naar de archipel. Tien dagen later trof een aardbeving van 6,2 op de momentmagnitudeschaal het eiland. Maar dat overkomt Tonga allemaal niet toevallig.
Een 40.000 kilometer lange gordel van breuken in de vorm van een hoefijzer loopt onder de rand van de Stille Oceaan, bijvoorbeeld onder Tonga, eilandengroepen als Nieuw-Zeeland en Japan en langs de kust van Noord- en Zuid-Amerika.
Vulkaanuitbarsting bij Tonga is de krachtigste in 30 jaar – en te zien vanuit de ruimte
Op zaterdag 15 januari 2022 barst de ondergrondse vulkaan Hunga Tonga-Hunga Ha’apai uit in de ‘Ring van Vuur’, 30 kilometer ten zuidoosten van het Tonga-eiland Fonuafo’ou. As, gas en stoom schieten 20 kilometer de lucht in, wat drukgolven in de atmosfeer veroorzaakt. De daaropvolgende tsunami overspoelt Tonga’s hoofdeiland Tongatapu en creëert golven van 2-3 meter tot helemaal in Japan, 8000 kilometer noordelijker.
De circa 500 kilometer brede gordel draagt de beangstigende naam ‘Ring van Vuur’.
Hier hebben geologische superkrachten een perfecte broedplaats voor vulkaanuitbarstingen, aardbevingen en tsunami’s geschapen, die de landen eromheen constant overspoelen met vernietigende rampen.
Ring van Vuur is de gevaarlijkste ondergrondse gordel
Op geen enkele andere plek is er meer geologische activiteit dan in de Ring van Vuur.
De Ring van Vuur bevat 850-1000 vulkanen, twee derde van alle vulkanen ter wereld, en 90 procent van alle aardbevingen ter wereld vindt hier plaats.
De gordel markeert de grens tussen grote tektonische platen, waar de binnenste aardse krachten botsen en zo vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, diepe oceaantroggen en tsunami’s veroorzaken.
De kern van de explosieve randzone ontstond 190 miljoen jaar geleden met de vorming van de Pacifische Plaat in een riftzone tussen drie vroegere, instabiel geworden oceaanplaten. Nu vult de Pacifische Plaat de hele oceaan en botst hij aan de randen met andere oceaanplaten en continentale platen.
Het merendeel van de Ring van Vuur bestaat uit subductiezones, waarbij één plaat zich onder een andere perst.
Botsing van de korst leidt tot explosieve Ring van Vuur
In de breuklijnen, waar de tektonische platen samenkomen, ontstaan aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en tsunami’s. De gevaarlijkste heten subductiezones en die maken een groot deel van de Ring van Vuur uit.
1. Korst wordt naar beneden geduwd
Het aardoppervlak wordt bedekt door tektonische platen die rondschuiven op de halfvloeibare ondergrond, de mantel. In subductiezones botsen twee platen en wordt er één – meestal de zwaardere – oceaanplaat naar beneden geduwd (onderste pijl). De wrijving van de botsing kan vrijkomen als aardbeving, en de verzakking kan diepe oceaantroggen veroorzaken.
2. De druk stijgt
Naarmate de onderste plaat verder onder de andere plaat verdwijnt, neemt de druk en dus de temperatuur toe. Op een diepte van zo’n 100 kilometer smelt de druk de rotsmassa in de korst erboven tot magma. Het magma stijgt op (rood).
3. Vulkanen ontstaan door botsingen
Het stijgende magma verzamelt zich in kamers die door zwakke plekken in de korst ontstaan. Als magma, gassen en stoom (rookkolommen) doorbreken, vormen zich onderzeese of bovenzeese vulkanen en vulkanische eilanden zoals die langs de Ring van Vuur creëert. Subductiezones veroorzaken de explosiefste vulkaanuitbarstingen, aardbevingen en tsunami’s.
Ring van Vuur zal weer geraakt worden
Ondanks herhaaldelijke inzet zijn geologen niet beter geworden in het voorspellen van aardbevingen en vulkaanuitbarstingen.
Er zullen opnieuw gigantische krachten vrijkomen onder de Ring van Vuur. De vraag is alleen wanneer precies.