Al anderhalve maand borrelt er tijdens een opmerkelijk stabiele uitbarsting magma op uit de IJslandse bodem bij Reykjavik.
Maar in het weekend van 1 mei werd er een tandje bijgezet en spoot een kolom lava 300 meter de lucht in vanuit de grootste krater in het dal Geldingadalir.
De lavafonteinen volgen een patroon dat erop duidt dat de uitbarsting wel 100 jaar kan duren.
Lavazuilen volgen oud patroon
De lavazuil was te zien vanuit Reykjavik op 27 kilometer afstand en een regen van lava veroorzaakt branden in het berglandschap van het schiereiland Reykjanes.
VIDEO: Bekijk het zicht vanuit Reykjavik
De branden kunnen echter ook zijn ontstaan doordat elders op het schiereiland magma is opgeborreld, wat nu onderzocht wordt.
Later is de uitbarsting omgeslagen in explosieve lavastromen gevolgd door perioden van geringe activiteit in de krater.
Het patroon kan erop wijzen dat de uitbarsting lijkt op de laatste in het gebied, die 800 jaar geleden plaatsvond.
Als dat klopt, moeten de IJslanders eraan wennen, want het magma kan 100 jaar lang blijven opborrelen bij kleinschalige, verspreide uitbarstingen. Uit onderzoek blijkt dat de laatste keer dat er lava over Reykjanes stroomde, dit ook het geval was.
In IJsland maken deskundigen op het gebied van vulkanen – vulkanologen en geologen – zich echter geen zorgen: de uitbarsting verloopt precies zoals ze voorspelden toen de bodem in maart begon te schudden.
De stabiliteit wekt wel verbazing omdat die niet strookt met de uitgebreide seismische activiteit vóór de uitbarsting.
Als er op verschillende plaatsen magma is opgeborreld, duidt dat er ook op dat de uitbarsting verloopt als voorspeld.
Magma stijgt op uit de magmakamer (3) en vormt verschillende intrusies (1, 2, 4-7) die de aardlagen doorboren of ertussen sijpelen, waarna het vaak stolt. Een intrusie, de zogenoemde laccoliet (1), kan het aardoppervlak optillen en, als de druk hoog genoeg is, doorbreken.
Mogelijk meer uitbarstingen in aantocht
De lavafonteinen kunnen er zelfs op wijzen dat de uitbarsting aan het afnemen is, zegt een hoogleraar vulkanologie tegen de IJslandse staatsomroep RÚV.
Een uitbarsting op Reykjanes vormt namelijk een dunne lavastroom als gevolg van de bodem van basalt. Dit soort magma kan onderweg omhoog niet zo veel druk opbouwen en veroorzaakt daardoor geen explosies, zoals andere gesteenten.
Naarmate de uitbarsting afneemt, vloeit de lava echter trager weg, stolt en fungeert als een kurk. Wanneer de gasdruk in het onderliggende magma te groot wordt, schiet de lava als een fontein omhoog.
Experts zeggen dat dit vermoedelijk nog maar het begin is. Ze voorspellen dat er nog honderden jaren nieuwe uitbarstingen zullen plaatsvinden en waarschuwen dat het ergste gevaar nog niet geweken is.