Prehistorische eierschalen onthullen geheimen van uitgestorven reuzenvogel
DNA-onderzoek van fossiele eierschalen van de uitgestorven olifantsvogel uit Madagaskar laat zien hoe deze kolos leefde en duidt op een nieuwe soort.
Illustratie van een olifantsvogeljong dat uit zijn ei komt.
Tot 1000 jaar geleden liep de nu uitgestorven olifantsvogel rond op Madagaskar. Met een lengte van 3 meter en een gewicht van circa een ton kon hij niet vliegen, zoals zijn hedendaagse neef de struisvogel.
Door de hitte en vochtige omstandigheden op het Oost-Afrikaanse eiland zijn er maar weinig fossielen of skeletresten van de vogel gevonden, waardoor deze een mysterie is.
Nu heeft een internationaal onderzoeksteam van de universiteit van Colorado Boulder in de VS en de Curtin University in Australië door DNA-analyse van eierschalen van olifantsvogels meer inzicht verkregen in het oerdier.
Hun resultaten, gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications, vertellen iets over de leefwijze van de vogel én duiden op een nog onontdekte soort.
Eierschalen bevatten DNA
De onderzoekers voerden een fylogeografische analyse uit van 960 stukjes eierschaal van olifantsvogels, gevonden op 291 plekken in Madagaskar.
Ze bestudeerden de genetische samenstelling van de eierschalen door het mitochondriaal DNA te analyseren, op basis waarvan de soorten en de evolutionaire geschiedenis van het dier in kaart kunnen worden gebracht.
De dikke eierschalen zijn perfect om DNA te beschermen. Net zoals ze voorheen kuikens veilig hielden, beschermen ze ook de fysische chemie en het organische materiaal met DNA tot wel 10.000 jaar.
Hier zie je een eierschaal van een olifantsvogel (lichte kleur) vergeleken met een eierschaal van een emoe (zwart). De schaal van een olifantsvogel kan drie keer zo dik zijn als die van een emoe.
‘We keken naar de dikte, de microstructuur (met micro-CT-scans), DNA en eiwitten en de stabiele isotopen ervan,’ schrijft onderzoeker Alicia Grealy op The Conversation.
‘We hebben honderden eierschaalfragmenten gescreend. 21 ervan bevatten voldoende DNA om een stamboom te reconstrueren met behulp van eierschaal- en botmonsters waarvan de identiteit bekend was.’
De eierschalen zijn naar schatting 6190 tot 1290 jaar oud, wat klopt met de periode waarin de vogel volgens wetenschappers in Madagaskar leefde.
De eierschalen van olifantsvogels zijn relatief makkelijk te vinden als de wind het zand wegblaast van de zandbanken waar ze nesten bouwden.
Enorme eieren en nieuwe soort
Op basis van de schaaldikte denken de onderzoekers dat de eieren wel 10,47 kilo wogen. Dat is groter dan de grootste dinosauruseieren die we kennen. De olifantsvogels die ze legden, wogen meer dan 1000 kilo.
Aan de hand van het DNA konden de onderzoekers precies zien welke soorten zich voedden met welke soorten grassen, struiken of vetplanten.
In de loop der jaren zijn er skeletten van vier soorten olifantsvogels gevonden, maar de nieuwe gegevens duiden op een nog onontdekte verwant in het noorden van Madagaskar.
De onderzoekers hopen dat de door hen gebruikte techniek tot meer ontdekkingen zal leiden, die ooit kunnen verklaren of de olifantsvogel is uitgestorven door klimaatverandering of door toedoen van de mens.
Dit is een reconstructie van een olifantsvogelei. De massa komt overeen met die van 150 kippeneieren.