De giftigste paddenstoelen van Nederland en België
Je vindt de paddenstoelen het hele jaar door, maar vooral van augustus tot oktober wemelt het ervan in het bos – vooral in warme, regenachtige nazomers.
Door de warmte produceren bomen veel suikers, die worden opgenomen door het enorme ondergrondse celnetwerk van de paddenstoelen, het mycelium. Regent het flink na een warme periode, dan worden de vruchtlichamen van de paddenstoelen actief en schieten ze massaal uit de grond om hun sporen te kunnen verspreiden.
Veel paddenstoelen zijn eetbaar, zoals gewoon eekhoorntjesbrood, de gele stekelzwam en de cantharel. Maar andere zijn dodelijk, zoals de groene knolamaniet, onze giftigste paddenstoel.
De groene knolamaniet lijkt bedrieglijk veel op de eetbare tropische beurszwam uit Zuidoost-Azië. Dat kan fatale gevolgen hebben, want de groene knolamaniet is heel schadelijk voor de lever.
De giftigste paddenstoelen van Nederland en België
- Groene knolamaniet
- Kleverige knolamaniet
- Bundelmosklokje
- Fraaie gifgordijnzwam
- Voorjaarskluifzwam
Lees verder en leer meer over de giftigste paddenstoelen in onze contreien.
Groene knolamaniet
De groene knolamaniet is de giftigste paddenstoel van Nederland en België.
- Latijnse naam: Amanita phalloides
- Giftigheid: Dodelijk. 1 milligram per 10 kilo lichaamsgewicht is de dodelijke dosis. Dat betekent dat voor een volwassene één rauwe paddenstoel al genoeg is. Er is nog geen effectief tegengif gevonden tegen de groene knolamaniet.
De groene knolamaniet is de giftigste paddenstoel van Nederland en België. Daarom is het belangrijk dat je hem weet te herkennen als je paddenstoelen gaat zoeken. De groene knolamaniet groeit van juli tot oktober in loofbossen, vaak onder eiken en beuken.
De giftige paddenstoel is te herkennen aan zijn klokvormige hoed, die een diameter heeft van 2-12 centimeter. De kleur varieert van gelig tot olijfgroen, maar soms is hij bijna wit. Daardoor wordt de groene knolamaniet vaak verwisseld met andere paddenstoelen.
De lamellen van de groene knolamaniet staan vrij van de steel en zitten dicht op elkaar. De steel is wit met schubben en heeft een huidachtige ring in het midden. De steel kan 15 centimeter lang worden.
De groene knolamaniet kan zoetig ruiken, maar trap er niet in – hij is niet eetbaar. De groene knolamaniet bevat namelijk giftige amatoxinen, die celdood in de lever kunnen veroorzaken, met fatale gevolgen.
Voor een volwassen man kan één groene knolamaniet al dodelijk zijn, voor een kind is dat één hapje. Er is nog geen effectief tegengif gevonden, en daarom moet je extra oppassen dat je de giftige knolamaniet niet eet.
Kan de groene knolamaniet worden verwisseld met eetbare paddenstoelen?
Met zijn klokvormige hoed kan de groene knolamaniet in sommige gevallen worden verward met de weidechampignon, de gewone beurszwam en diverse eetbare russula’s.
Maar geen van deze paddenstoelen heeft de huidachtige ring om de steel die kenmerkend is voor de groene knolamaniet.
7 tips voor het paddenstoelen zoeken
Er zijn allerlei eetbare paddenstoelen te vinden in de natuur, maar neem altijd een paddenstoelengids mee om te voorkomen dat je giftige exemplaren in je tas stopt.
- Zoek om te beginnen naar specifieke paddenstoelen.
- Lees van tevoren met welke paddenstoelen ze kunnen worden verwisseld.
- Eet alleen paddenstoelen waarvan je zeker weet dat ze eetbaar zijn.
- Eet in principe geen rauwe paddenstoelen.
- Eet nooit paddenstoelen die vies ruiken of smaken.
- Zoek uit waar de paddenstoel groeit: op open plekken, op boomstammen of ergens anders, zodat je makkelijker de juiste paddenstoel vindt.
- Bel bij het vermoeden van vergiftiging het spoednummer van je huisarts (in Nederland) of het Antigifcentrum op het nummer 070 245 245 (in België).
Kleverige knolamaniet
- Latijnse naam: Amanita virosa
- Giftigheid: Dodelijk. Bevat minder gifstof per gram dan de groene knolamaniet, maar is nog steeds dodelijk giftig. De eerste symptomen van vergiftiging treden pas op na acht tot tien uur, en dan is het gif allang de lever en nieren binnengedrongen.
De kleverige knolamaniet is familie van de groene knolamaniet, maar groeit ook in naaldbos en en in moerasgebieden. De giftige paddenstoel is vanaf de late zomer zichtbaar, vaak onder berken, dennen, sparren of eiken.
De kleverige knolamaniet is glanzend wit en voelt vettig aan. Net als bij de groene knolamaniet staan de lamellen van de kleverige knolamaniet vrij van de steel en heeft de hoed de vorm van een halve bol.
De steel heeft schubben en heeft een huidachtige ring, wat de kleverige knolamaniet net als groene knolamaniet onderscheidt van eetbare paddenstoelen die erop lijken. Zowel de hoed als de steel kan 12 centimeter meten.
Kan de kleverige knolamaniet worden verwisseld met eetbare paddenstoelen?
De kleverige knolamaniet kan worden verward met de beurszwam en met parasolzwammen en champignons. Vooral die laatste worden vaak verwisseld met de kleverige knolamaniet.
De kleverige knolamaniet heeft echter witte lamellen en een ring hoog aan de steel, wat hem onderscheidt van champignons. Maar let toch extra goed op als je champignons gaat zoeken.
Bundelmosklokje
- Latijnse naam: Galerina marginata
- Giftigheid: Zeer giftig. Bevat amatoxinen en kan als je er veel van eet tot nierfalen leiden. Groeit vaak op stronken van naaldbomen, in kleine groepjes of alleen.
Het bundelmosklokje behoort tot de familie Hymenogasteraceae en groeit van september tot november op bomen en boomstronken.
Hoewel hij er met zijn goudbruine kleur misschien aantrekkelijk uitziet, kun je het bundelmosklokje beter niet eten. De paddenstoel is namelijk zeer giftig en kan in het ergste geval de lever en de nieren aantasten.
Het bundelmosklokje groeit doorgaans in naaldbos en is te herkennen aan zijn koepelvormige bruine hoed en smalle, lichtbruine lamellen. De steel is 3-6 centimeter lang en de hoed kan een diameter van 4 centimeter hebben.
Kan het bundelmosklokje worden verwisseld met eetbare paddenstoelen?
Het bundelmosklokje kan met allerlei andere kleine, bruine paddenstoelen worden verward. Je moet vooral oppassen voor verwisseling met het eetbare stobbezwammetje.
Het stobbezwammetje groeit in loofbos en heeft de bijzondere eigenschap dat hij met het weer van kleur verandert. Je moet daarom een ervaren paddenstoelenzoeker zijn als het stobbezwammetje wilt plukken.
Fraaie gifgordijnzwam
- Latijnse naam: Cortinarius rubellus
- Giftigheid: Zeer giftig. Kan ernstige schade aan de nieren veroorzaken. Het duurt vaak een paar dagen voordat de symptomen zichtbaar worden, en dan zijn de nieren al aangetast. In ernstige gevallen is een niertransplantatie noodzakelijk.
De fraaie gifgordijnzwam groeit meestal in naaldbos, maar komt ook voor in loofbos. Hij is te herkennen aan zijn gewelfde hoed met bult en aan zijn roodbruine kleur.
Deze giftige paddenstoel is relatief groot: de hoed kan een diameter van 8 centimeter krijgen en de steel wordt tot 11 centimeter lang.
Kan de fraaie gifgordijnzwam worden verwisseld met eetbare paddenstoelen?
De fraaie gifgordijnzwam wordt weleens verward met de cantharel, ook al zijn er duidelijke verschillen tussen deze giftige paddenstoel en de eetbare cantharellen.
Het is dan ook belangrijk dat je alleen eetbare paddenstoelen plukt die kloppen met de beschrijving in je paddenstoelengids.
Voorjaarskluifzwam
- Latijnse naam: Gyromitra esculenta
- Giftigheid: Giftig. Een verse, rauwe voorjaarskluifzwam is zeer giftig, doordat de gifstof gyromitrine in de maag wordt afgebroken tot methylhydrazine – dat ook als raketbrandstof wordt gebruikt. Als je de paddenstoel een paar maanden droogt of lang kookt, neemt de giftigheid echter af.
De voorjaarskluifzwam of valse morielje, zoals deze giftige paddenstoel ook wordt genoemd, groeit op zandgrond en op boomstronken in naaldbos en is zichtbaar van maart tot mei.
De voorjaarskluifzwam heeft een roodbruine, hersenachtige hoed. De hoed kan een diameter van 10 centimeter hebben, terwijl de steel, die wit tot grijs of gelig is, 6 centimeter lang wordt.
Kan de voorjaarskluifzwam worden verwisseld met eetbare paddenstoelen?
De voorjaarskluifzwam wordt weleens aangezien voor de verwante eetbare morielje – vandaar de tweede naam valse morielje. De eetbare morielje is echter lichter, en de hoed lijkt meer op een spons dan op hersenen.
3. Bundelmosklokje
Galerina marginata
Zeer giftig: Bevat amatoxinen en kan als je er veel van eet tot nierfalen leiden. Groeit vaak op stronken van naaldbomen, in kleine groepjes of alleen.
2. Kleverige knolamaniet
Amanita virosa
Dodelijk: Bevat minder gifstof per gram dan de groene knolamaniet, maar is nog steeds dodelijk giftig. De eerste symptomen van vergiftiging treden pas op na acht tot tien uur, en dan is het gif allang de lever en nieren binnengedrongen.
1. Groene knolamaniet
Amanita phalloides
Dodelijk: Slechts 30 gram van deze paddenstoel is genoeg om een volwassen man te doden. Er is nog geen effectief tegengif gevonden tegen de groene knolamaniet.
