Wat is palmolie?
Palmolie is een plantaardige olie die wordt gewonnen uit de vrucht van de oliepalm.
In de afgelopen 100 jaar is de olie uitgegroeid van een product van kleinschalige bosbouw tot de belangrijkste plantaardige olie. Dit komt vooral doordat palmolie in tal van van producten wordt gebruikt.
Palmolie wordt bijvoorbeeld verwerkt in deze producten:
- Frituurolie (vooral in Azië en Afrika)
- Pindakaas en chocoladepasta
- Chocolade
- Brood en ontbijtgranen
- Instantnoedels
- Kaarsen
- Shampoo, zeep en wasmiddel
- Lippenstift en huidverzorgingsproducten
- Tandpasta
- Scheerschuim
- Biobrandstof
Hoewel palmolie veel toepassingen kent, kleven er ook enkele nadelen aan de productie.
Grote stukken bos en regenwoud zijn al gekapt om plaats te maken voor oliepalmplantages, en in veel landen gaat de ontbossing door. Dit betekent verlies van habitat voor veel dieren en vernietiging van ecosystemen en biodiversiteit.
Bovendien worden bossen die vroeger grote hoeveelheden CO2 absorbeerden gekapt, wat de klimaatverandering versnelt.
Oliepalmplantages zijn te vinden in vele landen, bijvoorbeeld Brazilië, Maleisië, Indonesië, Thailand, Kameroen, Nigeria en Ghana.
Koploper in de productie van palmolie is Indonesië, dat als doel had om in 2020 40 miljoen ton te produceren.
De totale wereldproductie van palmolie bedroeg in 2020 iets meer dan 75 miljoen ton volgens de meest recente gegevens van het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA).
Oliepalmplantage naast een tropisch regenwoud. De Afrikaanse oliepalm gedijt op vochtige grond.
Hoe wordt palmolie gewonnen?
De meest voorkomende palmsoort voor palmolie is de Afrikaanse oliepalm (Elaeis guineensis Jacq.), die het best gedijt op vochtige grond.
Een oliepalm kan 30 meter hoog worden en draagt trossen van 1500 tot 2000 vruchten.
Elke tros kan 50 kilo wegen, en na het planten van de boom laat de eerste oogst twee tot vier jaar op zich wachten.
Ruwe palmolie (CPO), rode palmolie en palmvet worden gewonnen uit het middelste deel van de vruchtwand – de oranjegele mesocarp.
Palmpitolie (PKO) daarentegen wordt gewonnen uit de witte pit van de vrucht.
De hoeveelheid palmolie die uit de vrucht kan worden gewonnen, wordt geschat op 10 Ã 15% van het gewicht ervan.
Doorsnede van een palmolievrucht met olie. Exocarp is de vruchtwand, mesocarp het oranjegele middeldeel en de witte pit zit in het midden.
Palmolie is moeilijk te vervangen
Een verbod op palmolie zou volgens sommige wetenschappers meerdere gevolgen hebben.
Palmolie zou moeten worden vervangen en de productie van andere oliën, bijvoorbeeld uit raapzaad, sojabonen en zonnebloemen, of van sheaboter zou aanzienlijk toenemen.
Deze omschakeling zou een nog groter milieueffect kunnen hebben dan palmolie, aangezien de oliepalm het oliegewas is dat de meeste olie oplevert in verhouding tot het gebruikte landoppervlak.
Bovendien zullen veel kleine gemeenschappen hun bestaansmiddelen verliezen als oliepalm wordt verboden.
Er wordt dan ook steeds meer aandacht besteed aan het duurzamer maken van de palmolieproductie.
Sommige initiatieven zijn erop gericht palmolie te certificeren volgens verschillende duurzaamheidscriteria, terwijl andere restproducten en afval willen gebruiken als hernieuwbare energiebron.
Zo kan palmbiomassa worden gebruikt in pyrolyse (droge distillatie), vergassing, verbranding en andere processen om energie op te wekken.
Onderzoekers van de Wageningen Universiteit en het International Livestock Research Institute werken ook aan het optimaliseren van plantages om meer olie per hectare te winnen.
Uit hun onderzoek blijkt dat 40 procent van de wereldproductie van kleine plantages komt en dat optimalisering van de oogst zou voorkomen dat in de toekomst nog eens vier tot zes miljoen hectare land nodig is voor oliepalmplantages.
Wetenschappers bestuderen ook het effect van biobrandstoffen op het klimaat, waaronder gehydrogeneerde plantaardige olie, ook wel HVO100 genoemd. Er zijn HVO100-varianten op basis van palmolie, raapzaadolie, zonnebloemolie, slachtafval en dennenolie.
Oliepalmplantage vanaf de grond. Je ziet de grote afstand tussen de palmen.
Is palmolie gezond?
In principe is palmolie veel slechter voor het klimaat dan voor het lichaam.
In 2018 kwamen wetenschappelijke deskundigen in Madrid bijeen om de voor- en nadelen van palmolie te onderzoeken.
Hun conclusies luiden:
- Een matige inname van palmolie als onderdeel van een normaal, gezond dieet levert geen gezondheidsrisico op
- Palmolie verhoogt het risico op kanker niet
Een van de belangrijkste gezondheidsvoordelen van palmolie is dat deze bij kamertemperatuur vrij vast is en dus kan worden gebruikt om te smeren. Daarom hoeft aan de olie geen waterstofgas te worden toegevoegd (de olie hoeft niet gehydrogeneerd te worden) om als margarine te kunnen worden gebruikt, dus ongezonde transvetten blijven achterwege.
Palmolie is echter vast bij kamertemperatuur omdat er relatief veel verzadigde vetzuren in zitten: circa 50 procent. Dat is beter dan palmpitolie en kokosolie, die beide rond de 85 procent bevatten, maar veel hoger dan de 14 procent in olijfolie.
Verzadigde vetzuren verhogen het cholesterolgehalte en vergroten mogelijk het risico op hart- en vaatziekten.
Palmolie bevat echter ook belangrijke antioxidanten die de ophoping van ongewenste stoffen in het lichaam tegengaan. Palmolie is bijzonder rijk aan vitamine E, die belangrijk is voor het immuunsysteem en het vermogen van cellen om met elkaar te communiceren.
Een eetlepel palmolie bevat:
- Calorieën: 120
- Eiwitten: 0 gram
- Vet: 14 gram
- Koolhydraten: 0 gram
- Vezels: 0 gram
- Suiker: 0 gram