Leidt klimaatverandering tot meer aardbevingen?
Heeft de opwarming van de aarde effect op de geologie? Zouden de hogere temperaturen bijvoorbeeld meer aardbevingen kunnen uitlokken?
Klimaatverandering zal waarschijnlijk leiden tot meer aardbevingen – en vulkaanuitbarstingen. De Britse hoogleraar geologie Bill McGuire stelde dit vast in 2013.
Door de hogere temperaturen smelten de ijskappen namelijk, waardoor de zeespiegel stijgt. Dat verandert de verdeling van het gewicht op de aardkorst, waardoor de platen in het zachte binnenste van de aarde op sommige plekken zinken en op andere stijgen. En dat kan aardbevingen opwekken.
Vulkaanuitbarstingen ontstaan op een iets andere manier. Als het gewicht zich verplaatst, vermindert de druk onder in de korst, waardoor het smeltpunt van het gesteente daalt en er meer magma ontstaat.
Gesmolten ijs deed Scandinavië beven
De hogere frequentie van aardbevingen is gedocumenteerd in Noord-Scandinavië, waar tijdens de laatste IJstijd tot drie kilometer ijs lag.
Kettingreactie veroorzaakt natuurrampen
Klimaatverandering verplaatst water en ijs, waardoor de druk in de aardkorst verandert, met dramatische gevolgen.
Water drukt op de zeebodem
Als de zee stijgt, neemt de waterdruk in de korst van de zeebodem toe. De twee kanten van een breukzone, een breuk, worden uit elkaar geduwd, waardoor er eerder aardbevingen ontstaan.
Druk op de continenten neemt toe
De zeespiegelstijging zet extra druk op de rand van de continenten. Hierdoor kunnen onder water geheel nieuwe breuken en hevige aardverschuivingen ontstaan, die tsunami’s veroorzaken.
Smeltend ijs verlicht de druk
Het gewicht van een gletsjer of ijskap kan een breuk in de aardkorst fixeren. Als het ijs smelt, wordt de druk op de korst verlicht, wat leidt tot meer aardbevingen.
Minder ijs veroorzaakt vulkaanuitbarstingen
Als gletsjerijs smelt, daalt de druk in de korst, waardoor het smeltpunt van het gesteente daalt. Hierdoor ontstaat er meer magma, waardoor de kans op vulkaanuitbarstingen toeneemt.
Naarmate het ijs smolt, explodeerde het aantal aardbevingen – waaronder hevige schokken zoals in Turkije en Syrië op 6 februari 2023.
Gelukkig namen de bevingen af toen de druk weer normaal werd. Tegenwoordig zijn er in Noordwest-Europa zelden aardbevingen boven M5. M staat voor ‘momentmagnitude’ en is ongeveer gelijk aan de bekendere, maar verouderde schaal van Richter.
Aardbevingen hebben een natuurlijke cyclus
Hoewel er veel bewijs is, is het verband tussen door mensen veroorzaakte klimaatverandering en de frequentie van aardbevingen niet onomstotelijk vastgesteld. Daarvoor zijn de datareeksen van de geologen nog te recent. Ook vertroebelt de natuurlijke cyclus in het aantal grote aardbevingen zo’n verband.
Wetenschappers weten niet precies wat die natuurlijke cyclus veroorzaakt, maar uit statistieken over grote aardbevingen blijkt dat er ongeveer elke 32 jaar een piek is.