1,5 miljard jaar geleden bestonden de landmassa’s van de aarde uit onvruchtbaar gesteente en woestijn, en was de oceaanbodem bedekt met eenvoudige micro-organismen die konden overleven in de zwavelhoudende zeeën.
Deze micro-organismen omvatten prokaryoten, cellen zonder kern – waaronder bacteriën –, en eukaryoten, cellen met een kern – die later evolueerden tot schimmels, planten, dieren en mensen.
Lange tijd misten we een evolutionair puzzelstukje in de ontwikkeling van meercellige organismen een miljard jaar geleden. Dat heeft een internationaal onderzoeksteam nu mogelijk gevonden in een fossiel met prehistorische vetmoleculen.
Onderzoekers van de Australian National University en de Duitse universiteit van Bremen hebben inmiddels uitgestorven eukaryoten gevonden die mogelijk de allereerste roofdieren waren. Dat schrijven ze in het tijdschrift Nature.
De eerste roofdieren
De microscopische wezens, Protosterol biota genaamd, werden gevonden in de Barney Creek in Australië.
De sedimentaire gesteenten, die op de prehistorische zeebodem zijn gevormd, dateren van 1,6 miljard jaar geleden.
Door specifiek te zoeken naar sterolen in het gesteente, ontdekten de onderzoekers de nieuwe moleculen.
Sterolen zijn een soort wasachtige vetten die van nature voorkomen in planten en dieren. Sterolen als cholesterol helpen om de celmembranen stabiel te houden.
De onderzoekers zochten naar sterolen omdat bijna alle eukaryoten deze produceren.
Ze vonden een aantal moleculen met zogeheten primordiale – ofwel oorspronkelijke – chemische structuren, die ze nog niet eerder hadden gezien.
De onderzoekers zochten naar de organische verbinding van sterolen, een soort vet dat bijna alle eukaryoten gemeen hebben. We kennen het tegenwoordig onder andere in cholesterol. Door sterolen te lokaliseren, konden de onderzoekers moleculen vinden die de nieuwe groep eukaryoten aan het licht brachten.
De fossielen zijn moleculaire overblijfselen van deze organismen en vertellen ons helaas niets over het uiterlijk van deze eukaryoten.
De onderzoekers hopen dat experimenten met lasers in het gesteente daar meer inzicht in kunnen geven. Ze denken echter dat de eukaryoten groter waren dan bacteriën, en daarop jaagden.
Een kunstenaar maakte in samenwerking met de onderzoekers en met behulp van AI een reeks illustraties van hoe de Protosterol biota-organismen er mogelijk uitzagen.
De Protosterol Biota stierven 800 miljoen jaar geleden geleidelijk uit, om plaats te maken voor complexere levensvormen, zoals algen en schimmels.
Jaren was de heersende opvatting dat de oerzeeën van 1,5 miljard jaar geleden werden gedomineerd door bacteriën, en dat eukaryoten zeldzaam waren. Maar deze nieuwe bevindingen tonen aan dat ze een belangrijk deel vormden van het zeeleven.
De onderzoekers vermoeden dat de Protosterol biota 800 miljoen jaar geleden begonnen uit te sterven, toen de algen en schimmels verschenen.
Daarnaast dachten we dat complexere levensvormen terug te voeren waren op een gemeenschappelijke eukaryotische voorouder van 1,2 miljard jaar geleden.
Maar de nieuwe ontdekking laat zien dat die mogelijk miljoenen jaren ouder was.