In een mangrovebos in de Frans-Caribische archipel Guadeloupe is een nieuwe bacteriesoort aangetroffen waarover microbiologen verbijsterd zijn. De ontdekking is onlangs gepubliceerd in het tijdschrift Science.
De eencellige bacterie is zo groot als een wimperhaar. En de langste die tot nu toe gevonden is, meet maar liefst 2 centimeter. Dit betekent dat je de bacterie met het blote oog kunt zien – hij ziet eruit als een dunne witte haar.
De overgrote meerderheid van de bacteriën is microscopisch klein en meet iets meer dan 2 micrometer. Eerder zijn er wel bacteriën gevonden van een paar honderd micrometer, en er werd gedacht dat dat de maximale lengte van bacteriën was.
Met dat idee maakt deze enorme bacterie van ruim 20.000 micrometer korte metten.
‘Hij is duizenden malen groter dan de gemiddelde bacterie. Het is alsof je een mens ontmoet die zo groot is als de Mount Everest,’ zegt zeebioloog Jean-Marie Volland van het Lawrence Berkeley National Laboratory, hoofdauteur van het artikel over de ontdekking.
Deze pas ontdekte megabacterie ziet eruit als een dunne witte haar, bestaat uit één cel en is 5000 keer groter dan andere bacteriën.
Bacterie leeft van zwavel
De bacterie is ruim 5000 keer zo groot als de meeste andere bacteriën en kreeg de toepasselijke naam Thiomargarita magnifica, vrij vertaald ’magnifieke zwavelparel’.
De bacterie voedt zich namelijk met anorganische zwavelverbindingen en door zuurstof of nitraat in te ademen.
Hij leeft op bladeren, oesterschelpen, glazen flessen en plastic zakken, waar hij de zwavel in het water afbreekt en omzet in zwavelzuur.
Toen de wetenschappers de bacterie voor het eerst tegenkwamen, dachten ze dat het ging om een eukaryoot, het soort cellen waaruit dieren en planten bestaan.
Maar nadat ze hun vondst onder een krachtige elektronenmicroscoop hadden gelegd, zagen ze dat de klassieke kenmerken van een eukaryote cel ontbraken, zoals een duidelijke kern en mitochondriën, kleine stofwisselingscellen.
Door een elektronenmicroscoop zie je de compartimenten in het filament van de bacterie goed. Ze worden afgeklemd als de bacterie zich voortplant.
Spijkerhard
De bacterie heeft meer eigenschappen die de biologen versteld doen staan.
In de cellen van de enorme zwavelbacterie is een complexe structuur aangetroffen. Een doorsnee bacteriecel heeft maar één DNA-streng, maar bij deze nieuwe bacterie zijn het er honderdduizenden.
Het DNA is verdeeld in verschillende membranen, wat eigenlijk een kenmerk is van eukaryoten. Daarom bestaat de bacterie ook uit meerdere compartimentjes, waardoor hij zo gigantisch kan groeien.
Daarnaast is de bacterie opvallend stevig. De onderzoekers konden de cellen oppakken en ermee rommelen zonder dat ze kapotgingen.
Ook de manier waarop ze zich voortplanten verbaast de biologen.
Normaal organiseren bacteriën zich in filamenten, draden van cellen waarin verschillende bacteriën in een lange keten bij elkaar zitten. Bij Thiomargarita magnifica is het filament één grote cel.
Ongevaarlijk voor mensen
Het is nog niet gelukt om de nieuwe bacterie in een laboratorium te kweken, dus telkens als de onderzoekers de kolos willen bestuderen, moeten ze weer de natuur in.
Ondanks zijn angstaanjagende grootte kunnen de onderzoekers ons geruststellen: de bacterie is niet gevaarlijk voor de mens.