Twee keer per jaar zetten we de klok een uur vooruit of terug. Dit doen we omdat we overstappen op de wintertijd of de zomertijd.
In 2022 zet je de klok een uur terug als we op zondag 30 oktober 2022 om 3 uur ’s nachts overschakelen op de wintertijd.
Maar wat is wintertijd eigenlijk? Waarom moet de klok vooruit of terug? En heb je overal ter wereld zomertijd en wintertijd? Ontdek het hier.
FAQ – Wintertijd
Wanneer gaan we over op wintertijd?
De wintertijd, ook wel de standaardtijd genoemd, begint op zondag 30 oktober 2022 om 3.00 uur.
De wintertijd duurt tot 26 maart 2023 om 2.00 uur, wanneer de zomertijd ingaat.
Met de wintertijd wordt de klok een uur teruggezet.
Met zomertijd daarentegen wordt de klok een uur vooruitgezet.
Denk maar aan een ezelsbruggetje: In de WINtertijd WIN je tijd, dus de klok gaat een uur terug. Of: Korte broeken korter slapen, lange broeken langer slapen.
Wat is wintertijd?
Oorspronkelijk werd de zomertijd ingevoerd om energie te besparen, omdat er dan meer daglicht was wanneer we wakker zijn.
Hellingshoek van de aarde en baan om de zon
Vanwege de hellingshoek van de aarde verandert het tijdstip van de zonsopgang en de zonsondergang door het jaar heen. Het jaar wordt ingedeeld in vier perioden, die worden gemarkeerd door de vier zonnewendes: 1. Lente-equinox, 2. Zomerzonnewende, 3. Herfstequinox en 4. Winterzonnewende.
De wintertijd geldt in de meeste Europese landen en werd op het laatst in 1980 ingevoerd, en is eigenlijk de standaardtijd.
In 1996 heeft de Europese Commissie gemeenschappelijke normen voor alle EU-landen ingevoerd.
Dit betekende dat alle lidstaten de klok in het laatste weekend van maart (zomertijd) één uur vooruit moesten zetten en in het laatste weekend van oktober (wintertijd) één uur terug.
Is het wintertijd of standaardtijd?
Verschillende onderzoekers wijzen erop dat de term ‘wintertijd’ misleidend is en dat ‘standaardtijd’ juister is.
Het woord ‘wintertijd’ is ontstaan als tegenhanger van de ‘zomertijd’, wanneer we respectievelijk minder en meer uren zon zouden krijgen. Maar dat klopt niet.
Het aantal uren zonneschijn in een etmaal zal – op een willekeurige datum – niet variëren naargelang de klok vooruit of achteruit wordt gezet.
Als we van wintertijd spreken, bedoelen we dat het nu snel winter zal worden, en niet zozeer dat de klok nu op de normale stand staat.
Welke landen in Europa hebben wintertijd en zomertijd?
Ongeveer 70 landen kennen zomer- en wintertijd, waaronder bijna geheel Europa en Noord-Amerika.
In Canada gaat de wintertijd op de eerste zondag van november in, en in Syrië op de laatste vrijdag van oktober.
In grote landen volgen soms niet alle regio's, provincies of staten de tijdsverandering. In de VS bijvoorbeeld kennen de staten Hawaï en Arizona het hele jaar door wintertijd, wat je ook ziet in Australië, onder meer in Tasmanië en Victoria.
De meeste landen die het hele jaar door wintertijd kennen, zijn Afrikaans.
Deze landen kennen ook geen zomertijd:
- Japan
- Zuid-Korea
- Rusland
- IJsland
- Argentinië
- Peru
- China
- India
IJsland wisselde vroeger de zomertijd af met de wintertijd, maar in 1968 nam het IJslandse parlement een wet aan om permanent de wintertijd te gebruiken.
Wordt de wintertijd afgeschaft?
In maart 2019 stemde een meerderheid van het Europees Parlement voor afschaffing van de Europese zomertijd.
Het Europees Parlement wil dat elk land vanaf 2021 zelf kan beslissen of het de tijdsverandering afschaft – maar het voorstel moet definitief door de EU-landen worden goedgekeurd in de Raad van Ministers voordat het in werking kan treden. Op dit ogenblik is het zeer onzeker of dit zal gebeuren.
De Raad van Ministers kondigde in juni 2019 aan dat er nog geen akkoord was bereikt.
Verandering van tijd bespaart geld
Economisch gezien zijn er landen die veel baat hebben bij overschakeling op de zomertijd.
De Italiaanse transmissienetbeheerder Terna meldde in 2016 dat de jaarlijkse energiebesparing als gevolg van de zomertijd in Italië circa 580 GWh bedroeg (zo’n 0,2 procent van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik), wat neerkomt op een jaarlijkse besparing van ongeveer 94,5 miljoen euro.
Dit blijkt uit een verslag van de Europese Commissie uit 2018.
De omschakeling tussen zomer- en wintertijd betekent een aanzienlijke besparing op elektriciteit.
Een soortgelijk voorbeeld is te vinden in Spanje.
Hier meldde een commissie onder het ministerie van Energie – het Instituut voor diversificatie en energiebesparing – dat de besparingen als gevolg van de zomertijdregeling in 2015 5 procent bedroegen van het totale elektriciteitsverbruik voor verlichting.
Dit betekent een jaarlijkse besparing van 300 miljoen euro.
Wat zegt de wetenschap?
Sommige wetenschappers stellen dat de zomertijd gunstige effecten kan hebben voor kinderen en volwassenen omdat we ‘vroeger’ thuis zijn en dus ‘meer’ licht krijgen dan anders.
De studies berusten echter op broze fundamenten. En er zijn slechts bescheiden positieve effecten gevonden bij Europeanen en Australiërs, terwijl er direct negatieve effecten zijn gevonden bij mensen in de VS en Brazilië.
Veruit de meeste onderzoeken duiden erop dat het geen goed idee is om de klok een uur vooruit te zetten.
De verandering van tijd brengt de menselijke biologische klok in de war en de symptomen zijn vergelijkbaar met wat artsen aantreffen bij patiënten die tijdens een werkweek op verschillende tijdstippen van de dag werken.
Enkele gevolgen van de tijdsverandering – en dus lang niet alle – zijn volgens verschillende onderzoekers:
- Mensen – vooral jongeren – zijn overdag moe en niet lekker.
- Meer mensen krijgen ongelukken en moeten naar de eerste hulp.
- Meer mensen krijgen een hartaanval of beroerte.
- Vrouwen die kunstmatig zijn geïnsemineerd, hebben meer kans om hun kind te verliezen.
Wat moet je onthouden als we overgaan op de wintertijd?
Een horloge zet je met de hand een uur terug, maar smartphones, computers en de meeste tv’s doen dit zelf.
Bovendien moet je rekening houden met de wintertijd als je in de nacht van zaterdag op zondag in het laatste weekend van oktober een bepaalde trein of vlucht moet halen.
En anders geniet je gewoon van het extra uur dat je krijgt als we de klok een uur terugzetten voor de wintertijd.