Wat is een ijspegel des doods?
IJspegels worden gevormd door waterdruppels die bevriezen voordat ze op de grond vallen. Maar ze kunnen ook onder water ontstaan.
Onderwaterijspegels zijn lange staven ijs die als boomwortels richting de zeebodem groeien vanaf de onderkant van het zee-ijs van de Noord- en Zuidpool.
De ijspegels zijn al sinds de jaren 1960 bekend, maar de vorming werd in 2011 voor het eerst gefilmd door de BBC voor de serie Frozen Planet.
Onderwaterijspegels kunnen alleen ontstaan in zout zeewater. Als het water bevriest, organiseren de watermoleculen zich tot een kristalrooster, waar het zout niet in meedoet – dat blijft achter in kleine holtes in het ijs.
IJsschotsen zijn van binnen vloeibaar
Het water in de holtes blijft vloeibaar, omdat het hoge zoutgehalte het vriespunt verlaagt, en omdat het zeer zoute water ook zwaar is, sijpelt het door scheuren in het ijs naar beneden.
Aan de onderkant stuiten de zeer koude waterstroompjes op het omringende zeewater, dat een lager zoutgehalte heeft. Dit bevriest daardoor rond de stroompjes.
Superzout water vormt ijspegels
Kou scheidt zout en water
In poolgebieden kan de lucht -20-40 °C worden. Het vriespunt van zeewater is -2 °C, dus bevriest het oppervlak. Daarbij wordt zout gescheiden van het water en verzamelt het zich in holtes in het ijs.
Holtes worden superzout
Met zijn hoge zoutgehalte is het water in de holtes superzout. Het is vloeibaar bij -10 °C en tegelijkertijd heel zwaar. Daarom zakt het naar beneden en stroomt het in dunne stroompjes uit het ijs.
Zeewater bevriest tot een ijspegel
Omdat het superzoute water zo koud is, bevriest het gewone water rond het stroompje tot een schil van ijs met zout water erin. Als de ijspegel de zeebodem bereikt, vriest hij bodemdieren als zeesterren dood.
Zeebioloog dr. Andrew Thurber van Oregon State University is een van de weinige duikers die een onderwaterijspegel heeft gezien. Hij beschrijft die als ‘een van glas geblazen cactus die ondersteboven is gezet’.
De ijspegels zijn zeer broos en breken al bij de minste of geringste aanraking.