Een portie wilde zoetwatervis kan gelijkstaan aan een maand lang vervuild water drinken
De pfas-concentraties in wildgevangen Amerikaanse zoetwatervis zijn gevaarlijk hoog, blijkt uit onderzoek. Volgens een expert zijn pfas in vis en zeevruchten ook in Europese landen een groot probleem.
Volgens een Amerikaans onderzoek bevat wilde vis uit meren en rivieren in de VS hoge concentraties pfas. De concentraties zijn veel hoger dan bij zeevis.
Niet-afbreekbare poly- en perfluoralkylstoffen (pfas) komen op steeds meer plekken voor in concentraties die schadelijk zijn voor de gezondheid.
Nu blijkt uit een Amerikaans onderzoek dat wilde zoetwatervissen in Amerika veel giftige pfas bevatten. Veel meer dan vissen die in zee worden gevangen en vervolgens in de supermarkt worden verkocht.
Om precies te zijn blijkt dat het eten van een portie in het wild gevangen Amerikaanse zoetwatervis gelijk kan staan aan een maand lang sterk verontreinigd water drinken.
Ook is het mediaanniveau van pfas in wilde zoetwatervis 280 keer hoger dan van de commercieel gekweekte vis die in de winkels licht.
Meer dan 500 monsters geanalyseerd
Het onderzoek is uitgevoerd door wetenschappers van Duke University en de Amerikaanse ngo Environmental Working Group (EWG), en de resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Research.
Het artikel is gebaseerd op data uit onderzoeken van het Amerikaanse milieubeschermingsagentschap EPA en de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit FDA in verschillende perioden vanaf 2013.
In totaal omvat het onderzoek meer dan 500 wilde zoetwatervissen.
Xenia Trier, docent aan het instituut voor plant- en milieuwetenschap van de universiteit van Kopenhagen, doet onderzoek naar pfas sinds ze tussen 2007 en 2011 haar proefschrift hierover schreef.
Volgens haar zullen de Amerikaanse resultaten ook gelden voor Europese landen, met het voorbehoud dat de VS waarschijnlijk meer pfas produceren dan Europa doet.
‘Als pfas op het land zijn gebruikt, bijvoorbeeld in fabrieken, zullen ze zich verspreiden via deeltjes en gassen in de lucht en via bodemverontreiniging naar zoetwatermeren en rivieren, die ook afvalwater ontvangen van fabrieken en steden. Het zoete water stroomt naar zee, waar de stoffen worden verdund. Het is daarom waarschijnlijk dat dezelfde trend zich in Europese meren en rivieren voordoet,’ zegt ze.
‘Hoewel het risico van het eten van wilde vis en zeevruchten uit meren en rivieren groot is, moeten we ons ervan bewust zijn dat langs de kust ook hogere concentraties zijn aangetroffen in vis en zeevruchten.’
Volgens Trier komt dit doordat pfas in zee op het oppervlak blijven liggen, net als olie. Als het zeeschuim naar de kust drijft, worden de giftige stoffen geconcentreerd in het schuim en in de aerosolen, die in een gordel van ongeveer 200 meter het strand op waaien.
‘Daarom zijn er het afgelopen jaar hoge concentraties pfas aangetroffen in bodem, water, gras, vogels en dieren die langs de kust leven,’ legt ze uit.
In Denemarken hebben diverse onderzoeken het risico aangetoond van schadelijke pfas-niveaus in onder meer gras, eenden en koeien die grazen op verontreinigde grond.
In Zweden raden de gezondheidsautoriteiten het eten van rivierkreeften uit meren en rivieren af vanwege de hoge pfas-concentraties, terwijl Noren de meeste pfas in hun bloed hebben van heel Europa, doordat ze veel lokale, wilde vis en wild eten.
Kleine vissen zijn het beste
In het Amerikaanse onderzoek werden de hoogste concentraties aangetroffen in vissen als baars en meerval.
Daarnaast werden de hoogste concentraties gevonden in vis die in de buurt van stedelijke gebieden was gevangen.
Pfas worden op veel plekken al jarenlang gebruikt in verpakkingen en wegwerpproducten van papier en karton. De fluorstoffen maken het oppervlak van onder andere fastfoodverpakkingen, muffinvormen en pizzadozen vet- en waterafstotend.
Trier wijst erop dat grote vissen hoog in de voedselketen in de regel meer pfas hebben geaccumuleerd dan kleine vissen.
‘En je vindt meer pfas in vissen die dicht bij de bodem leven, want daar bezinken de stoffen. Dat zijn onder meer schelpdieren zoals mosselen en garnalen,’ zegt ze, en ze voegt eraan toe:
‘Daarentegen heeft de ophoping van pfas niets te maken met hoe vet de vis is. Want pfas binden zich niet aan vetten, maar aan eiwitten. Ze komen dus in de spieren, lever, nieren, longen en het bloed terecht.’
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft recent de grenswaarden aangepast voor vier pfas (PFOA, PFNA, PFHxS, PFOS) in vis, vlees en eieren. Daarbij is rekening gehouden met de gemiddelde consumptie van de verschillende soorten etenswaren.
De grenswaarden zijn ingesteld om ongeboren kinderen te beschermen tegen blootstelling aan te hoge pfas-concentraties via de moeder.