De langste rivier op aarde
De Nijl slingert 6650 kilometer door Noordoost-Afrika vanaf zijn meest zuidelijke bron in het Victoriameer in het zuiden van Oeganda en mondt uit in de Middellandse Zee voor de noordkust van Egypte.
De Nijl is de langste rivier op aarde, maar de nummer twee, de Amazone in Zuid-Amerika, is maar zo’n 150 kilometer korter, en in 2007 deden Braziliaanse onderzoekers een opzienbarende mededeling.
Na een lange expeditie in de besneeuwde bergen van Peru vonden ze een nieuwe bron van de rivier, waardoor de totale lengte op 6800 kilometer komt.
De baanbrekende ontdekking stuitte echter op verzet van andere deskundigen, die betoogden dat de Nijl de langste rivier op aarde bleef.
En omdat de Braziliaanse onderzoekers hun bevindingen nooit publiceerden en niet definitief bewezen is dat de Amazone een hogere bron heeft, wordt de Nijl nog steeds beschouwd als de langste rivier op de planeet.
Hier zijn de langste rivieren ter wereld:
- De Nijl (6650 kilometer)
- Amazone (6400 kilometer)
- Jangtsekiang (6300 kilometer)
- Mississippi-Missouri-Red Rock (5969 kilometer)
- Jenisej (5539 kilometer)
- Gele Rivier (5500 kilometer)
- Ob-Irtysj (5410 kilometer)
- Río de la Plata-Paraná-Río Grande (4880 kilometer)
Nijl
Lengte: 6650 kilometer.
Landen: Ethiopië, Oeganda, Soedan, Kenia, Egypte, Tanzania, Zuid-Soedan, Democratische Republiek Congo, Eritrea, Burundi, Rwanda
De langste rivier op aarde bestaat eigenlijk uit twee rivieren: de Witte Nijl, die ontspringt aan het Victoriameer in Oeganda, en de Blauwe Nijl, die ontspringt aan het Tanameer in Ethiopië.
De twee rivieren komen samen in Soedan en stromen verder door Soedan en Egypte voordat de Nijl als de Nijldelta in Noord-Egypte in de Middellandse Zee uitmondt.
De Nijldelta is met 24 km2 een van de grootste rivierdelta’s op aarde.
Hoewel de rivieren er niet altijd wit of blauw uitzien, zijn dit de Witte Nijl (l) en de Blauwe Nijl (r).
De Nijl wordt wel de bakermat van de beschaving genoemd, omdat het oude Egyptische rijk zo’n 3000 jaar v.Chr. langs zijn oevers ontstond.
Door overstromingen van het rivierdal tijdens de zomermaanden was de grond zeer vruchtbaar, en die werd dan ook jaarlijks gezegend door de regerende farao en de Nijlgod Hapy.
Zonder de Nijl zou het Oude Egypte zich niet zo hebben kunnen ontwikkelen, want de rivier bracht water in de woestijn en maakte het mogelijk daar gewassen te verbouwen.
Bovendien was de Nijl een belangrijk vervoerskanaal voor de Egyptenaren: via de rivier konden ze goederen en bouwmaterialen over grote afstanden vervoeren.
Hier liggen de farao’s van het Nieuwe Rijk begraven – onder wie de beroemde farao Toetanchamon.
De meeste steden van het Oude Egypte lagen dicht bij de Nijl, die alle kansen bood om de oevers te bebouwen en rijkdom bracht. Daardoor kon ook de bouw van onder meer de piramiden van Gizeh (gebouwd rond 2600 v.Chr.) bij Caïro en de Tempel van Karnak (gebouwd rond 1900 v.Chr.) bij de stad Luxor gefinancierd worden.
Vandaag de dag is de langste rivier op aarde nog steeds een belangrijke en vitale hulpbron voor de energievoorziening, landbouw, vervoer en algemene economische groei in Noordwest-Afrika.
Amazone
Lengte: 6400 kilometer.
Landen: Brazilië, Bolivia, Colombia, Ecuador, Guyana, Venezuela, Peru en Suriname.
De Amazone werd voor het eerst bekend bij de Westerse wereld toen de Spaanse conquistador Francisco de Orellana de rivier bij toeval ontdekte in 1541.
Een paar jaar eerder had Orellana het Incarijk veroverd, maar zijn dorst naar goud was niet gelest en begin jaren 1540 leidde hij een expeditie om het fabelachtige land van goud, El Dorado, te vinden.
In 1541 bereikte de expeditie van de Spaanse conquistador de Amazone en werd hij de eerste Europeaan die de reusachtige rivier opvoer, die zich 6400 kilometer door Zuid-Amerika uitstrekt van de bron in de Andes tot de monding in de Atlantische Oceaan.
Orellana noemde de rivier naar vrouwelijke krijgers uit de Griekse mythologie, de Amazones.
De reden hiervoor was dat de Spanjaard beschoten was door langharige krijgers in grasrokken gewapend met blaaspijpen, van wie hij abusievelijk aannam dat het vrouwen waren.
De Amazone komt op de tweede plaats van ’s werelds langste rivieren, maar qua watervolume komt geen enkele rivier in de buurt van de grootste rivier van Zuid-Amerika.
De rivier de Amazone telt meer dan 2000 soorten vissen, van sidderalen tot scholen bloeddorstige piranha’s.
Naar schatting is 15-20 procent van al het zoete water dat in de oceanen op aarde stroomt, afkomstig van de Amazone.
Elke seconde stort de reusachtige rivier meer dan 200.000 m3 water in de Atlantische Oceaan, waarmee hij waterrijker is dan de Nijl, Mississippi en Jangtsekiang samen.
Daarmee genereert de Amazone in minder dan een minuut een liter drinkwater voor elk van de 7 miljard mensen op aarde.
Jangtsekiang
Lengte: 6300 kilometer.
Land: China
De Jangtsekiang is een belangrijke bron van leven voor de circa 1,4 miljard Chinezen.
De reusachtige rivier ontspringt aan de gletsjers van Tibet en stroomt 6300 kilometer door China naar zijn monding bij de stad Shanghai aan de oostkust.
Het WWF schat dat een derde van de bevolking van China rond de Jangtsekiang woont, en met haar status als de op twee na langste rivier op aarde levert ze ook 40 procent van al het drinkwater in China.
Bovendien is 70 procent van de rijstproductie, 40 procent van de graanproductie en 40 procent van het totale BBP in China te danken aan het water van de Jangtsekiang.
De Jangtsekiang brengt echter ook dood en verderf.
De rivier treedt vaak buiten haar oevers en overstromingen hebben in de loop van de geschiedenis enorme verwoestingen aangericht en miljoenen mensenlevens gekost.
Op 18 augustus 1931 trad de Jangtsekiang buiten haar oevers, wat in de maanden daarna direct en indirect het leven kostte aan 3,7 miljoen mensen. De overstroming wordt beschouwd als een van de grootste natuurrampen van de 20e eeuw.
Om soortgelijke rampen te voorkomen heeft China miljarden uitgegeven aan de bouw van dammen. De spectaculairste – de Drieklovendam – werd in 2006 in gebruik genomen.
De dam in de provincie Hubei is de grootste op aarde, 180 meter hoog en meer dan 2000 meter lang.
De bouw van de Drieklovendam in de Jangtsekiang rivier kostte bijna 20 miljard euro, en het indrukwekkende bouwwerk is wel de Chinese Muur van onze tijd genoemd.
De Drieklovendam omvat een stuwmeer met een oppervlakte van circa 1000 km2.
De dam maakt ook deel uit van ’s werelds grootste waterkrachtcentrale, die 22.500 megawatt aan stroom kan leveren. Ter vergelijking: een gemiddelde kolen- of kerncentrale levert circa 1000 megawatt.
Het land rond de Jangtsekiang is de laatste decennia veranderd in landbouwgrond en industriegebied.
De transformatie heeft grote gevolgen gehad voor de fauna van de rivier, niet in het minst voor het laatste zoogdier van de Jangtsekiang, de Indische bruinvis.
Volgens het WWF leven er nu nog maar 1000 tot 1800 bruinvissen in de langste rivier van China.
Mississippi
Lengte: 5969 kilometer.
Landen: VS en Canada
De Mississippi is het grootste rivierenstelsel van Noord-Amerika en de op drie na langste rivier op aarde.
Inclusief de zijrivier vanaf de bron van de Missouri is de Mississippi bijna 6000 kilometer lang.
Het rivierenstelsel voert zo’n 3,2 miljoen km2 water af – het equivalent van bijna de helft van de 48 aaneengesloten staten van de VS, plus een klein deel van Canada.
Het woord Mississippi komt van Messipi, Ojibwa-indiaans voor ‘grote rivier’.
De Mississippi speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de VS, en in de 19e eeuw verliep veel goederenvervoer tussen de staten per stoomboot via de rivier.
Rond de oevers kwamen grote boerderijen op, waardoor de rivier een belangrijk onderdeel werd van de economische groei tijdens de industrialisatie van de VS.
Schrijver Mark Twain groeide op langs de Mississippi en is onder andere bekend van de roman Huckleberry Finn, die zich langs dezelfde rivier afspeelt.
De Mississippi heeft echter ook enorme verwoestingen aangericht.
De rivier is in de loop der jaren een aantal keer buiten haar oevers getreden en heeft grote overstromingen veroorzaakt.
De ergste recente overstroming vond plaats in 1993, toen het water in de nazomer 14 meter boven het normale peil kwam.
Er werden 73 steden getroffen door de overstroming, die 47 mensen fataal werd, 50.000 huizen verwoestte en 15 tot 20 miljard dollar schade veroorzaakte.
Jenisej
Lengte: 5539 kilometer.
Landen: Rusland en Mongolië.
De Jenisej is met ruim 5500 kilometer de grootste rivier van Rusland.
De rivier bestaat uit de Grote en de Kleine Jenisej, die respectievelijk in het Sajangebergte van Rusland en in Mongolië ontspringen. De twee rivieren stromen samen en monden ver naar het noorden uit in de Karazee.
De Jenisej is iets korter dan de Mississippi, maar zijn debiet is anderhalf keer zo groot als dat van de grootste rivier van Noord-Amerika.
De Jenisej stroomt door de Siberische stad Krasnojarsk, waar bijna een miljoen mensen wonen.
De Jenisej zorgt voor de afwatering van 2,5 miljoen km2 van centraal Siberië en huisvest 55 unieke vissoorten, zoals de Siberische steur en de Arctische bot.
Maar niet alleen voor wilde dieren is de Jenisej goed.
De grootste waterkrachtcentrale van Rusland – en de op vijf na grootste ter wereld – Sajano-Sjoesjenskaja ligt aan de rivier op de grens tussen de regio Krasnojarsk en Chakassië.
De bouw van de waterkrachtcentrale duurde van 1956 tot 1972. De bijbehorende dam is 242 meter lang en levert 6000 megawatt elektriciteit aan de Russische bevolking.
Gele Rivier
Lengte: 5500 kilometer.
Land: China
De Gele Rivier staat bekend als de bakermat van de Chinese beschaving. De eerste dynastie van het land, de Xia-dynastie, ontstond circa 4000 jaar geleden op de oevers.
Een bekende legende over keizer Yu is dat hij bijna 4000 jaar geleden een enorme overstroming van de Gele Rivier in de kiem smoorde.
Zo maakte hij het mogelijk een vruchtbare landbouw in te voeren, die later de weg vrijmaakte voor de eerste dynastie van China.
In 2016 vonden onderzoekers bewijs dat de legendarische overstroming inderdaad plaatsvond.
Koolstof 14-analyses van kinderskeletten uit deze periode doet vermoeden dat een grote aardbeving een enorme overstroming van de Gele Rivier veroorzaakte.
Wetenschappers vonden ook bewijzen van aardverschuivingen die de stroom van de Gele Rivier blokkeerden in de provincie Qinghai bij Tibet.
Volgens de legende temde Keizer Yu de rivier door de loop te verleggen. Dit verhaal wordt ondersteund door nieuwe archeologische ontdekkingen.
De Gele Rivier dankt zijn kleur aan de grote hoeveelheden van de zeer fijnkorrelige grondsoort löss in het water.
Het verbruik van rivierwater neemt sinds de jaren 1940 gestaag toe naarmate de bevolking en economie van China groeien.
Een van de laatste projecten van voorzitter Mao was de aanleg van kanalen om water uit de Jangtsekiang en andere rivieren in Zuid-China naar het noorden te voeren, naar het gebied van de Gele Rivier.
Tegenwoordig zijn zeker 120 miljoen mensen afhankelijk van water uit de Gele Rivier, dat vooral gebruikt wordt om akkers te bevloeien, maar ook als drinkwater en als hulpbron in de industrie.
Verder zijn langs de rivier dammen met waterkrachtcentrales gebouwd.
Het volume van het water in de Gele Rivier schommelt sterk. Tijdens het overstromingsseizoen van juli tot oktober kan de rivier 17 keer zo veel water vasthouden als de bovenloop in de winter.
Ob-Irtysj
Lengte: 5410 km.
Landen: Rusland, Kazachstan, China en Mongolië.
De Ob is de grootste rivier in West-Siberië en de op één na grootste rivier in Rusland als de zijrivier de Irtysj wordt meegerekend.
De rivier ontspringt in het Altaigebergte en mondt samen met andere rivieren uit in de Golf van Ob in de Karazee.
De Ob is grotendeels bevaarbaar, maar de rivier is de helft van het jaar met ijs bedekt.
Het ijs smelt alleen in het zuiden, en in het voorjaar komen grote gebieden rond de benedenloop van de rivier onder water te staan.
De Ob is rijk aan dieren en naar schatting leven er 170 vogelsoorten rond de 5410 kilometer lange rivier.
Río de la Plata-Paraná-Río Grande
Lengte: 4880 kilometer.
Landen: Brazilië, Paraguay, Uruguay, Bolivia en Argentinië.
Het rivierenstelsel van Paraná bestaat uit de rivieren Río de la Plata, Paraná en Río Grande en is met een lengte van 4880 kilometer de op één na grootste rivier van Zuid-Amerika.
Het water ontspringt in Brazilië en stroomt naar de oostkust van Zuid-Amerika tussen Uruguay in het noorden en Argentinië in het zuiden.
Het rivierenstelsel mondt uit in de Río de la Plata, een grote trechtervorm aan de zuidoostkust van Zuid-Amerika.
Reserva Ecológica Costanera Sur in Buenos Aires is een gigantisch natuurreservaat van 350 hectare, waarin de rivier de Paraná en de zijtakken Paraguay en Uruguay uitmonden. Het reservaat herbergt meer dan 500 vogelsoorten, waaronder de kleinste vogel op aarde, de kolibrie.
Aan de Río de la Plata liggen Buenos Aires, de hoofdstad van Argentinië, en Montevideo, de hoofdstad van Uruguay.
Aan de Río de la Plata ligt de grootste haven van Zuid-Amerika – die van Buenos Aires – en naar schatting verloopt 96 procent van het scheepvaartverkeer van Argentinië via deze haven.