In sommige landen worden lawines ‘de witte dood’ genoemd, en dat is niet voor niets.
Als zo'n zee van sneeuw over een berghelling naar beneden raast, neemt hij alles mee op zijn weg: stenen, kleine boompjes – en mensen.
Een ongelukkige skiër die gevangen zit in een luchtzak in de keiharde samengedrukte sneeuw, kan alleen maar hopen dat er hulp op komst is. Want de lucht raakt een keer op in de buik van het genadeloze sneeuwmonster.
Met dat beeld voor ogen is het zaak om goed uit te kijken als je iemand bent die graag offpiste skiet. Vooral wanneer speciale weersomstandigheden het broze evenwicht hebben verstoord dat de sneeuwlagen op de berghellingen gewoonlijk op hun plaats houdt.
Een lawine ontstaat tussen sneeuwlagen
De sneeuw is grofweg in twee lagen verdeeld.
Onderaan, meteen op het gesteente, bevindt zich de zware, opeengepakte sneeuw die er al lang ligt, en daar bovenop ligt een – even zware – laag van relatief verse sneeuw.
De bovenste laag blijft normaal gesproken goed liggen op de oude sneeuw, en de twee lagen vormen een prima ondergrond voor skiërs.
Het probleem ontstaat als de onderste laag lichter en dunner is dan normaal (als het bijvoorbeeld minder heeft gesneeuwd dan anders) en er een zwaar tapijt van verse sneeuw boven op de oude laag valt.
Stabiele sneeuw bestaat uit twee zware, compacte sneeuwlagen op elkaar. Maar sneeuw is instabiel als de bovenste sneeuwlaag ineens veel zwaarder wordt dan de onderste.
Als de zwaartekracht wint, ontstaat er een lawine
Twee natuurkrachten maken onderling uit of de sneeuw blijft liggen of niet: de zwaartekracht en de wrijvingskracht.
Doordat de sneeuw op een helling ligt, trekt de zwaartekracht eraan, en die heeft de grootste uitwerking op de verse sneeuw, die nog niet samengepakt is.
De ondergelegen sneeuw ligt stevig op het gesteente, maar de enige kracht die de bovenste laag op z’n plek houdt, is de wrijvingsweerstand tussen de twee sneeuwlagen.
Het lawinerisico is groot wanneer ...
... de bovenste laag plotseling zwaarder wordt. Dan kan de wrijvingskracht het verliezen en kan er zelfs een derde, zwakkere laag poedersneeuw ontstaan tussen bodem en top.
In zo’n situatie kan de kleinste verandering een lawine veroorzaken.
flink
Een skiër of sneeuwscooter die zich op de verse sneeuw begeeft, kan de balans zodanig verstoren dat er een lawine ontstaat.
Skiërs die de maagdelijke sneeuw buiten de piste bewust opzoeken, kunnen daardoor al snel met een lawine te maken krijgen.
