Hillary en Norgay bedwingen Mount Everest

Ze zijn zo verkleumd dat ze niet eens hun handen omhoog kunnen doen om te groeten, en pas nadat Tenzing Norgay met een paar koppen warme soep naar buiten komt rennen en die tegen hun lippen houdt, begint het bloed in hun uitgeputte lichamen weer een beetje te stromen.

Dankbaar laten Charles Evans en Tom Bourdillon zich naar hun tent brengen en pas een uur later zijn ze genoeg op krachten gekomen om te vertellen wat ze hebben meegemaakt.

Beklimming gestaakt op 90 meter van de top

De twee bergbeklimmers hebben de top niet bereikt. Maar ze zijn dichterbij gekomen dan wie dan ook. Nog maar 90 meter en ze hadden de hoogste en meest beruchte bergtop ter wereld overwonnen.

In het begin verliep de beklimming heel voorspoedig, maar toen werd het ineens mistig en begon het hevig te sneeuwen, waardoor ze vertraging opliepen.

Op de South Summit, aan de zuidkant van de Mount Everest, moesten ze de moeilijke beslissing nemen om terug te keren. Ze dachten namelijk dat het nog ongeveer vijf uur zou duren om te top te bereiken en weer terug te komen, maar hun zuurstof begon op te raken, en dat gold ook voor de tijd en hun fysieke kracht. Dus moesten ze teleurgesteld weer naar beneden, tot ze overvallen werden door het duister.

Na een lange wandeling, waarbij ze een paar keer bijna te pletter waren gestort, zijn ze nu weer veilig in het kamp – uitgeput en bevroren, maar ze leven en kunnen hun belangrijke ervaringen met het hoogste deel van de Mount Everest delen met twee andere mannen die ook een poging willen doen de top te bereiken: de Nieuw-Zeelandse imker Edmund Hillary en zijn sherpa Tenzing Norgay.

Terwijl de eerdere expedities hadden geprobeerd om via Tibet, vanaf de noordkant, de top te bereiken, werd de expeditie onder leiding van John Hunt in 1953 gedwongen om de uiteindelijke poging in te zetten vanuit het zuiden, vanuit de kant van Nepal dus.

De politiek had bepaald dat ze een andere route moesten nemen – want terwijl Nepal vanaf het midden van de 19e eeuw tot aan 1949 was gesloten voor buitenlanders, werden de rollen in 1950 omgedraaid en was Tibet nu een ‘no-gozone’ geworden.

In april 1953 komt de expeditie aan bij de Khumbu-gletsjerbreuk aan de voet van de berg, waar de Britten, hun sherpa’s en ongeveer 350 dragers hun kamp hebben opgeslagen tussen ijsblokken die zo groot zijn als huizen.

Hiervandaan heeft kolonel Hunt de uiteindelijke beklimming gepland alsof het een militaire operatie is, met als enige doel: de vijand verslaan, in dit geval de Mount Everest.

Volgens de strategie van Hunt moest het mogelijk zijn om de top te bereiken vanaf het hoogste kamp, Camp 8 op South Col. Maar na de mislukte poging van Evans en Bourdillon is het duidelijk dat de tweede groep mannen moet starten vanuit een kamp dat nog hoger ligt.

Dus op 28 mei 1953 beginnen Hillary en Norgay de klim naar Camp 9. Een groep van drie mannen loopt met proviand, tenten en zuurstofflessen voor hen uit de berg op. En terwijl de brokken ijs van de bergbeklimmers boven hen hun om de oren vliegen, komen Hillary en Norgay achter hen aan – elk met een bepakking van wel 20 kilo.

Laatste kamp ligt op rotswand

Op 8500 meter hoogte worden ze met hun spullen achtergelaten, en terwijl de dragers weer naar beneden klimmen, probeert Hillary een plek te vinden om te overnachten.

Veel keuze heeft hij niet – de enige plek om een kamp op te zetten op de steile berghelling is een smal en winderig uitstekend rotsblok, waar eerst het ijs eerst weggehakt moet worden voordat ze een tent kunnen opzetten.

Voordat de mannen in hun slaapzakken kruipen, kijkt Hillary omhoog naar de sterrenhemel. Het is helder en volledig onbewolkt – dat is een mooi vooruitzicht voor hun klim van morgen.

Na een onrustige nacht in de wind en de kou besluit Hillary om vier uur ‘s ochtends dat hij toch niet meer kan slapen. Hij rilt van de kou en kan met moeite nog uit zijn slaapzak kruipen.

Door de kou is hij zo stijf als een plank, maar als het hem uiteindelijk lukt om op te staan, wordt hij beloond met een schitterend uitzicht: in het vroege ochtendlicht tekenen de bergtoppen van de Himalaya zich vlijmscherp af tegen de diepblauwe hemel, terwijl het in de dalen beneden nog aardedonker is.

Voordat ze hun tent verlaten, smeren de bergbeklimmers hun gezichten in met een vette crème om zich te beschermen tegen de bijtende wind en trekken ze een winddichte nylonbroek en -jas aan over alle kleren die ze al aan hebben: een ondertrui, een wollen hemd, een pullover van shetlandwol, een wollen onderbroek, en een donsbroek en -jas. Aan hun handen dragen ze drie paar handschoenen – de binnenste is van zijde, de middelste van wol en de buitenste van een winddichte stof.

Het is 6.30 uur ‘s ochtends als Hillary en Norgay hun tent in het hoogste kamp ter wereld verlaten. Terwijl ze proberen op de smalle, uitstekende rots hun evenwicht te bewaren en de wind hun om de oren suist, maken ze de 14 kilo zware zuurstofapparaten vast op hun rug.

Door deze zware apparaten kunnen ze bijna niet rechtop blijven staan, maar zodra ze hun zuurstofmaskers opzetten en een paar keer diep inademen, gaat het weer wat beter.

Aan elkaar vastgebonden met een nylontouw en bewapend met een pickel beginnen de mannen hun reis naar de top. Boven zich zien ze een vrijwel verticale berghelling die bedekt is met een dikke laag poedersneeuw. Als Norgay de eerste stap zet op dit onbekende pad naar de top, zakt hij weg tot aan zijn knieën.

De eerste 20 minuten stuntelen ze rond als stijve zombies, maar naarmate hun spieren warmer worden, lukt het Hillary en Norgay om een goed tempo te vinden. Vastberaden ploegen ze zich een weg door de sneeuw en niet veel later zien ze hun eerste doel van die dag: de South Summit, die glinstert in de zon.

De mannen wisselen van plaats. Op een paar plekken moeten ze treden in het ijs hakken, maar het ergst zijn de stukken waar de wind een harde laag op het ijs heeft gevormd. Soms kan deze laag hun lichaamsgewicht dragen, maar soms zakken ze er plotseling doorheen, waardoor ze struikelen en gespannen hun adem inhouden.

Ze zijn voortdurend bang om een lawine te veroorzaken of uit te glijden en te pletter te vallen, maar ze blijven doorgaan – steeds verder en steeds hoger.

Meter na meter komen Hillary en Norgay dichter bij hun doel.

IJsschots schiet los vlakbij afgrond

Even na achten komen de twee mannen aan bij de South Summit. De bergrug die naar de zuidelijke top leidt, is akelig smal en als koorddansers met een ongeveer 3 kilometer diepe afgrond onder zich balanceren de mannen naar de andere kant, terwijl de ijslaag onder hun voeten begint te barsten.

Plotseling schiet er een ongeveer 2 bij 1 meter grote ijsschots los, direct onder Hillary. En terwijl hij zich staande probeert te houden, ziet hij tot zijn schrik hoe hard de ijsschots van de berg af glijdt.

Dit maakt een enorme indruk op Hillary, die voor het eerst begint te twijfelen. Misschien is het slimmer om terug te gaan.

Hij kijkt zijn vriend vragend aan: ‘Wat zeg jij ervan, Tenzing?’ ‘Heel lastig, heel gevaarlijk,’ antwoordt hij in zijn beste Engels. ‘Wat vind jij, zullen we doorgaan?’ vraagt Hillary, hoewel hij het antwoord al kent. ‘Als jij dat wilt,’ zegt Norgay kort, terwijl hij alweer op weg is.

VIDEO – Volg Hillary en Tenzing op weg naar de levensgevaarlijke South Summit:

Tergend langzaam banen ze zich een weg naar boven. Het lijkt alsof ze voor elke stap die ze vooruit lopen twee stappen achteruit glijden op de spekgladde ondergrond, maar om negen uur hebben ze de ronde top van de South Summit bereikt. Ze hakken een platform in het ijs en gaan even zitten om te rusten en wat te drinken.

Vanaf hier is het uitzicht op de driehoekige top van de Mount Everest 90 meter hogerop indrukwekkend en angstaanjagend tegelijkertijd: de top ziet er prachtig wit uit, maar de bergrug die hen naar hun uiteindelijke doel moet brengen is, zoals Evans en Bourdillon al gewaarschuwd hebben, ongelofelijk smal en stijl, en lijkt zo op het eerste oog onoverbrugbaar.

Maar als ze goed kijken, lijkt de sneeuw mooi stevig en hard te zijn, en dat kan het verschil maken tussen succes en mislukking. Als de sneeuw los en zacht was geweest, zou de bergrug levensgevaarlijk zijn, maar nu moet het mogelijk zijn om een trap in de sneeuw te maken.

Het is hard werken, maar niet onmogelijk, denkt Hillary. Een paar minuten later klinkt het geluid van hakkende pikhouwelen over de hellingen van de Mount Everest. Terwijl Norgay zijn vriend met een touw stevig vasthoudt, hakt Hillary erop los.

Een loodrechte muur van ijs staat hun succes in de weg

Hoe dichter ze bij hun doel komen, hoe langer en monotoner de beklimming wordt. Terwijl de mannen ‘s ochtends nog barstten van de energie en het enthousiasme, zijn ze nu totaal uitgeput.

Ze komen maar moeizaam, bijna onmerkbaar langzaam vooruit en het grootste obstakel moet nog komen: een spiegelgladde, loodrechte rotswand van ongeveer 12 meter hoog.

Hillary en Norgay hebben zich op basis van luchtfoto’s goed voorbereid, maar als ze aan de voet van deze rotswand staan, zakt de moed hun in de schoenen: tegen hun verwachtingen in kunnen ze er op geen enkele manier omheen. Hillary begint de wand – die hen weerhoudt van de laatste etappe van hun avontuur – centimeter voor centimeter te onderzoeken.

Tot zijn opluchting ontdekt hij dat een gedeelte van het ijs dat aan de rotswand hangt, los is komen zitten. Hierdoor is een scheur ontstaan die precies groot genoeg is om door naar boven te klimmen. Met zijn rug tegen de kale, koude rotsen boort hij de klimijzers van zijn laarzen diep in het ijs en werkt zich stap voor stap door de smalle schacht naar boven – wetend dat het ijs op ieder moment kan loslaten, met rampzalige gevolgen.

Zonder ongelukken, maar met zijn allerlaatste krachten lukt het Hillary om helemaal boven te komen, waar hij vervolgens het touw vasthoudt, zodat Norgay ook naar boven kan klimmen.

Als een enorme vis die net aan land is gehaald, ligt Norgay even later bovenaan de rotswand naar adem te snakken. Op dat moment begint Hillary er echt in te geloven. ‘Nu kan niets ons meer tegenhouden,’ denkt hij, terwijl hij omhoog kijkt naar de top van de Mount Everest.

Tijdens de laatste etappe over de onherbergzame bergrug moeten de bergbeklimmers regelmatig treden in het ijs hakken om verder te kunnen. Elke keer dat ze een kleine top passeren, hopen ze dat het de laatste is, maar telkens zien ze een nieuwe, nog hogere top. En terwijl ze steeds hoger klimmen, daalt de stemming evenredig.

Na twee uur – voor Hillary voelt het als een eeuwigheid – bereiken de mannen om 11.30 uur een met sneeuw bedekte bergtop, en ze bereiden zich automatisch voor op de volgende – tevergeefs. Dan dringt het tot hen door dat er geen volgende is: de top waar ze op staan is hoger dan de rest – en met 8850 meter hoger dan alle andere bergtoppen in de wereld.

En terwijl Hillary in een nanoseconde een hele achtbaan aan emoties meemaakt, kijkt hij naar Norgay. Achter het bevroren zuurstofmasker en onder de ijspegels die aan zijn haren hangen, ziet hij een brede grijns. En als Hillary een stap naar voren doet om als een echte Britse gentleman zijn vriend de hand te schudden, valt Norgay hem in de armen.

Dolgelukkig omarmen de twee mannen elkaar, waarop Norgay de vlag uitrolt die hij om het handvat van zijn pickel had gewonden. Terwijl hij de vlag omhoog houdt tegen de stralend blauwe hemel, maakt Hillary de ene foto na de andere. Vervolgens buigt hij voorover, krast wat sneeuw weg en raapt wat kiezels op die hij in zijn zak stopt als souvenir.

Intussen zit Norgay stil te bidden, terwijl hij een stuk chocolade en wat koekjes begraaft, als offer aan de Mount Everest.

Telegram met slecht nieuws naar Londen

‘We knocked the bastard off’ – ‘We hebben het monster verslagen’ – jubelt Edmund Hillary als hij en Norgay na nóg een ijskoude nacht op de berg eindelijk Camp 4 bereiken, waar de rest van de expeditie vol spanning zit te wachten.

De rest van de wereld heeft het nieuws nog niet gehoord, maar de journalist James Morris van de Britse krant The Times is meegegaan met de expeditie. Hij haast zich naar het basiskamp bij de Khumbu-gletsjerbreuk, waar hij zijn typemachine tevoorschijn haalt en een telegram naar zijn redactie stuurt:

‘Snow condition bad hence expedition abandoned advance base on 29th and awaiting improvement being all well.’

Voor buitenstaanders lijkt het misschien een deprimerend bericht – poging is voorlopig gestaakt vanwege slecht weer. Maar Morris heeft van tevoren afgesproken dat hij deze code zou gebruiken, om te voorkomen dat andere journalisten het nieuws opvangen.

Op het moment dat het telegram bij de redactie in Londen binnenkomt, weten de medewerkers precies wat ze morgen op de voorpagina moeten zetten: ‘Top bereikt op 29 mei door Hillary en Norgay.’