We weten dat warm zeewater de West-Antarctische ijskap langzaam wegvreet, en dat het kilometers dikke ijs een hoeveelheid water vasthoudt die de zeespiegel enkele meters kan doen stijgen.
Intussen proberen klimaatwetenschappers te begrijpen hoe de ijskap zich gedroeg tijdens het laatste interglaciaal, 129.000 tot 116.000 jaar geleden, toen de mondiale temperaturen vergelijkbaar waren met de huidige. Stortte de kap volledig in? En wat kunnen we in de toekomst verwachten?
Nu denken ze het antwoord te hebben gevonden – diep in het lijf van een bijzonder wezen dat al miljoenen jaren ronddartelt in de ijskoude wateren rond West-Antarctica.
Een team van 11 wetenschappers, onder wie biologen, genetici, informatici en glaciologen, heeft een creatieve manier gevonden om de zeespiegel in het verleden te bestuderen.
Op basis van 96 inktvissen van de soort Pareledone turqueti, die in de afgelopen drie decennia zijn verzameld, hebben ze het erfelijk materiaal van dit zeedier in kaart gebracht. Daarmee kunnen ze nagaan hoe verschillende groepen inktvissen zich de afgelopen honderdduizenden jaren onderling hebben verplaatst en DNA hebben uitgewisseld.
Instorting meest waarschijnlijk
De onderzoekers keken specifiek naar groepen turqueti-inktvissen uit de zuidelijke Weddellzee en Rosszee rond de ijskap. Hemelsbreed liggen deze twee oceanen enkele honderden kilometers uit elkaar, en het deel ertussen bestaat uit onbegaanbaar, landvast ijs.
Daarom was het alarmerend dat de wetenschappers in het genetisch materiaal duidelijke aanwijzingen vonden dat de twee groepen inktvissen aan weerszijden van de West-Antarctische ijskap zich ongeveer 125.000 jaar geleden met elkaar hebben vermengd.
De inktvis Pareledone turqueti beweegt alleen om roofdieren te ontwijken. Maar in het DNA van de dieren zijn duidelijke tekenen gevonden dat groepen inktvissen aan weerszijden van de ijskap van West-Antarctica met elkaar hebben gepaard.
Het is theoretisch mogelijk dat de langarmige geliefden de hele tocht om Antarctica heen maakten en elkaar op die manier vonden. Maar de resultaten suggereren een onaangenamere verklaring.
‘Onze methoden laten zien dat een volledige instorting van de West-Antarctische ijskap statistisch het meest waarschijnlijke scenario is,’ zegt hoofdonderzoeker Sally Lau van de James Cook University tegen IFLScience.
De wetenschappers vinden hun ontdekking belangrijk omdat de bevindingen suggereren dat de West-Antarctische ijskap veel minder stabiel is dan we wellicht hadden gehoopt en kan instorten – zelfs als we onder een wereldwijde temperatuurstijging van 1,5 °C blijven, de meest ambitieuze doelstelling van het Akkoord van Parijs.
De studie is nog niet collegiaal getoetst, maar staat op de preprintserver Biorxiv in afwachting van publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift.