1. Hersenetende amoebe loert in bad
VIDEO: De hersenetende amoebe leeft in warm, zoet water en dringt via de reukzenuwen de hersenen binnen, waar hij onherstelbare schade aanricht.
Naegleria fowleri ofwel de hersenetende amoebe is een van de meest gevreesde parasieten in de westerse wereld. Kinderen en volwassenen die nietsvermoedend plezier maken in een zoetwatermeer, kunnen ten prooi vallen aan de genadeloze parasiet, die via je neus je hersenen binnendringt en een ongeneeslijke hersenontsteking teweegbrengt waaraan je binnen een paar dagen overlijdt.
Hersenetende amoebes komen vrij veel voor en gedijen vooral in warm, zoet water en zelfs in warmwaterbronnen. Ze kunnen meerdere uren temperaturen van 50-60 °C verdragen. Bij koude temperaturen gaat de parasiet naar zijn cystestadium, waarin hij beter tegen kou is bestand.
2. Mijten krioelen over je gezichtshuid
De haarzakjes van je wenkbrauwen en wimpers zitten vol mijtenlarven (blauw). FOTO: Science Photo Library
Ze zijn piepklein, hebben acht poten en zijn nauw verwant aan spinnen en teken. Demodex folliculorum of haarfollikelmijten hebben zich succesvol gevestigd in jouw en mijn gezicht. De mijten vormen meestal geen groot probleem. Ze zitten in de poriën en haarzakjes van de gezichtshuid en leven waarschijnlijk van dode huidcellen of talg uit de klieren van de huid.
Mijten hebben echter geen endeldarm en kunnen daarom hun afvalstoffen niet kwijt. Als ze doodgaan en hun lichaam vergaat, worden de verzamelde afvalstoffen van hun hele leven daardoor in één keer over de huid verspreid, met in hun kielzog allerlei bacteriën en bacteriële gifstoffen. Dat kan leiden tot ernstige huidirritatie en ontstekingen – vooral bij mensen die een zwak immuunsysteem hebben.
Mijten hebben geen anus, en als ze doodgaan komen de afvalstoffen en bacteriën vrij die zich in hun lijf hebben opgehoopt. Dat kan leiden tot ernstige huidirritatie en ontstoken uitslag. FOTO: Science Photo Library
3. Pas op met je contactlenzen
De oogamoebe dringt je oog binnen via scheurtjes in het hoornvlies en veroorzaakt daar een ontsteking die kan leiden tot blindheid. FOTO: J. Lorenzo-Morales et al./EDP Science
De parasiet Acanthamoeba keratitis kan een hoornvliesontsteking veroorzaken met dezelfde naam. De parasiet komt gewoonlijk voor in water en aarde en daarnaast in koel-, ventilatie- en airconditioningsystemen. Hoewel deze amoebe vrij algemeen is, komt het gelukkig zelden voor dat hij zijn slachtoffer weet te infecteren.
Vooral contactlensdragers moeten alert zijn op de kleine boosdoener, want hij kan hoornvliesontsteking veroorzaken als hij de gelegenheid krijgt om je te besmetten via een beschadigde huid of een beschadigd hoornvlies. Als het hoornvlies intact is, kan de parasiet niet binnendringen.
Als je hoornvlies is geïnfecteerd, heb je last van pijnlijke en waterige ogen, overgevoeligheid voor licht en wazig zicht. In het ergste geval kan de infectie leiden tot blindheid of is een hoornvliestransplantatie noodzakelijk.
4. Bloedzuiger hecht zich aan je darm
VIDEO: De haakworm komt via de huid op je benen en onder je voeten je lichaam binnen. En dan kruipt hij verder naar de dunne darm.
De haakworm veroorzaakt per jaar wereldwijd wel 600 miljoen infecties, vooral in tropische en subtropische gebieden. Als je daar bent, moet je niet op blote voeten lopen op plekken die mogelijk zijn vervuild met menselijke ontlasting – zoals primitieve toiletten. De parasiet knaagt zich namelijk door de huid van je voeten en benen. Vandaar dringt hij verder het lichaam in.
Haakwormen hebben scherpe monddelen, waarmee ze zich vastzuigen aan de dunne darm, waarna ze zich aan je bloed bloed tegoed doen. Naast een tekort aan bloed en eiwitten kan de kleine bloedzuiger ook vochtophopingen veroorzaken. Daarnaast kan hij gaan rondzwerven door je organen en onder de huid.
Zichtbare haakwormen onder de huid. FOTO: Science Photo Library
5. Slimme made kruipt uit je achterwerk
VIDEO: Ga met de endoscoop op jacht naar aarsmaden in de endeldarm
De aarsmade Enterobius vermicularis is de meest algemene parasiet op het noordelijk halfrond. De meeste kinderkamers heeft hij wel gezien. Het succes van de made is niet zonder reden. Het beestje heeft namelijk een slimme strategie ontwikkeld om zijn levenscyclus op gang te houden terwijl zijn menselijke gastheer – meestal een kind – in diepe slaap is.
's Nachts kruipen de volwassen maden van hun habitat in de dikke darm naar het einde van de endeldarm om bij de anus eitjes te leggen. Dat veroorzaakt zo veel jeuk dat het kind gaat krabben en parasieteneitjes op zijn handen en onder zijn nagels krijgt. De eitjes kunnen worden overgebracht naar de mond, maar ook naar deurknoppen, beddengoed en handdoeken. Zo verspreidt de parasiet zich.
6. Kankerverwekkende parasiet speelt mee tussen de lakens
De Trichomonas-parasiet kan vaginale infecties veroorzaken en wordt in verband gebracht met hiv en kanker. FOTO: Science Photo Library
Ook in onze geslachtsorganen hebben parasieten hun intrede gedaan. De Trichomonas vaginalis is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening waar geen virus bij betrokken is. Hij veroorzaakt bijna 250 miljoen infecties per jaar.
De parasiet leeft uitsluitend in de inwendige geslachtsorganen van de mens, dus hier vindt zijn gehele levenscyclus plaats. De parasiet wordt alleen overgedragen door seksueel contact.
De infectie met de parasiet verhoogt het risico op de overdracht van en de besmetting met hiv en kan bij zwangere vrouwen leiden tot vroeggeboorte of een laag geboortegewicht. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat een Trichomonas-infectie het risico op baarmoederhalskanker en prostaatkanker verhoogt.
7. Invaliderende parasiet wordt bedreigd
VIDEO: Kijk hoe een lange worm uit een been wordt getrokken
De Guineaworm leeft het grootste deel van zijn leven in de darmen, maar de vrouwtjes komen door de huid van het been naar buiten om eitjes te leggen. In een wanhopige poging om van de infectie af te komen proberen slachtoffers hem wel te verwijderen door hem vast te pakken als hij uit de huid piept en hem heel langzaam om een stok te rollen.
Het kan weken duren om de worm, die wel een meter lang kan worden, om de stok te draaien. Het risico dat de worm breekt is groot. Dat kan leiden tot een ernstige bacteriële infectie en bloedvergiftiging, wat de toestand nog verergert. En die is sowieso al ernstig, want mensen met deze infectie kunnen vaak niet staan of lopen.
Het ziet er echter naar uit dat de Guineaworm wereldwijd wordt uitgeroeid. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO is sinds halverwege de jaren 1980 hard bezig om het aantal infecties door de gevreesde parasiet terug te dringen. In Azië is de Guineaworm uitgeroeid, en ook Afrika is goed op weg. Hier waren er in 1985 nog 3,5 miljoen geregistreerde gevallen, tegen een luttele 22 in 2015.