Al sinds de oudheid vragen filosofen en later wetenschappers zich af of stilte te ‘horen’ is en hoe de mens stilte ervaart.
In zijn De Anima (Over de Ziel) uit ca. 350 v.Chr. vroeg de Griekse wijsgeer Aristoteles zich af wat geluid en stilte zijn en of stilte hetzelfde is als ‘niet-geluid’.
Onderzoekers van de Johns Hopkins Universiteit in de VS zijn het antwoord op het spoor. Met een aantal experimenten op basis van klassieke geluidsillusies onderzochten ze hoe stilte wordt ‘gehoord’.
Het team van filosofen en psychologen kwam tot de conclusie dat stilte letterlijk te horen is, zo schrijven ze in een artikel in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.
De wetenschappers gebruikten onder andere de klassieke one-is-more illusion. Hierbij worden twee korte geluiden en één lang geluid afgespeeld, waarbij het lange geluid even lang duurt als de twee korte geluiden.
De hersenen denken ten onrechte dat het lange geluid langer is dan de twee korte geluiden samen, maar in werkelijkheid is de totale tijdsduur gelijk.
De onderzoekers vervingen de geluiden door stilte en ontdekten dat de illusie ook op deze manier werkte. Je kunt het zelf ervaren in het filmpje hieronder.
De aaneengesloten stilte wordt als langer ervaren dan de twee afzonderlijke, korte stiltes, zelfs als ze even lang duren.
We horen de afwezigheid van geluid
In totaal namen 1000 proefpersonen deel aan zeven experimenten. Naast de one-is-more illusion werden andere, vergelijkbare experimenten uitgevoerd, waarbij gedeeltelijke en langere stiltes elkaar afwisselden.
Achtergrondgeluiden van restaurants, speeltuinen en treinstations werden gebruikt om de stiltes te isoleren, en bij andere experimenten werden verschillende tonen gebruikt.
De onderzoekers stelden vast dat we niet alleen afleiden dat de stilte er is, maar dat we hem echt ‘horen’, omdat we in deze illusies op dezelfde manier op stilte reageren als op geluid.
‘Het soort illusies en effecten dat uniek lijkt voor de auditieve verwerking van een geluid is ook aanwezig bij stilte, wat erop duidt dat we de afwezigheid van geluid echt horen,’ zegt Ian Phillips, filosoof en psycholoog aan de Johns Hopkins University, in een persbericht.
Het onderzoek biedt nieuwe inzichten in het menselijk gehoor, waarbij stilte een belangrijke rol speelt in de perceptie van geluid.
De wetenschappers gaan nu onderzoeken hoe we stilte volledig los van geluid ervaren, om te observeren of we ooit totale stilte ervaren en of deze kennis gebruikt kan worden bij de behandeling van gehoorproblemen.