Op dit moment gloeien er circa 86 miljard zenuwcellen in je schedel, waar ze in een complex samenspel al je indrukken, emoties, gedachten en bewegingen besturen.
Sinds de begindagen van het hersenonderzoek hebben we de overtuiging dat zenuwcellen razendsnel berichten naar elkaar sturen met behulp van speciale signaalstoffen: neurotransmitters.
Ze worden hierbij geholpen door een ander type hersencel, steuncellen. Die beschermen de zenuwcellen tegen schadelijke stoffen en isoleren ze, zodat ze de signalen snel en efficiënt kunnen versturen.
Maar een onderzoek toont aan dat de twee bekende families van hersencellen mogelijk een geheime en over het hoofd geziene hersencel verbergen, waar we pas de laatste jaren achter zijn gekomen.
De ontdekking werd gedaan door Zwitserse onderzoekers die enkele tientallen jaren geleden de theorie presenteerden dat een speciale groep steuncellen, de astrocyten, ook betrokken leken te zijn bij de signaalfunctie van de hersenen.
Astrocyten zijn een groep stervormige steuncellen die zenuwcellen omringen, ze opruimen en ze voorzien van voedingsstoffen uit de bloedvaten.
Jarenlang dachten wetenschappers dat de stervormige steuncellen slechts passieve helpers waren. De Zwitserse onderzoekers denken echter dat een bepaalde groep astrocyten fungeert als een hybride tussen zenuw- en steuncellen, die zowel voeding als signalen doorgeven.
Toen de conclusie een paar decennia geleden voor het eerst werd gepresenteerd, werd deze met grote scepsis ontvangen omdat andere onderzoekers er nooit in slaagden om de ontdekking na te volgen.
Astrocyten (groen) zijn een van de drie ondersteunende cellen van het zenuwstelsel, waartoe ook oligodendrocyten en microgliacellen behoren. Astrocyten moeten onder andere opruimen rond de zenuwcellen, zodat ze hun werkomgeving kunnen behouden en voedingsstoffen van de bloedvaten naar de zenuwcellen kunnen verplaatsen.
Maar nu heeft hetzelfde onderzoeksteam het opnieuw geprobeerd met nieuwe, modernere technologieën, waaronder het gebruik van plakjes muizenhersenen.
Nieuwe microscopen maken het verschil
De onderzoekers keken specifiek naar de steuncellen in de hippocampus, een gebied midden in de grote hersenen dat belangrijk is voor het leren van nieuwe ervaringen en zintuiglijke indrukken.
Ze keken specifiek naar sporen van de meest voorkomende signaalstof in de hersenen, glutamaat, die zou zijn aangetroffen in astrocytclusters bij de muizen.
Met behulp van een nieuwe en efficiëntere vorm van microscopische beeldvorming, genaamd bifotonmicroscopie (waarbij de onderzoekers de cellen die ze willen bestuderen kleuren met een fluorescerende kleurstof), konden ze het vrijkomen van glutamaat in de steuncellen van de muizen nauwkeurig volgen. En dit leverde nieuwe inzichten op.
‘Ze scheiden neurotransmitters af met een mechanisme en een snelheid die je normaal alleen ziet bij neuronen. Daarom noemen we het een soort hybride cel,’ legt Andrea Volterra, een van de onderzoekers, uit aan NewScientist.
De onderzoekers denken dat die hersencellen ook bij mensen kunnen bestaan. Ze weten echter niet hoeveel het er zijn en of ze alleen in de hippocampus te vinden zijn of ook elders in de hersenen.
De onderzoekers denken ook dat de pas ontdekte hersencel een rol kan spelen in de hersencircuits die betrokken zijn bij onze bewegingscontrole en ons geheugen.
Een van de volgende stappen is daarom het onderzoeken van de rol van de cel bij hersenziekten als parkinson en alzheimer.