Vrouwen en mannen kunnen heel verschillend verouderen
Kunstmatige intelligentie en ruim 33 miljoen weefselmonsters hebben een mogelijk verschil aan het licht gebracht in hoe de twee geslachten verouderen
Tijdens je kindertijd en adolescentie maakt je lichaam voortdurend nieuwe cellen aan. Maar naarmate je ouder wordt, is die vernieuwing steeds moeilijker bij te houden en gaat je lichaam achteruit.
Daardoor krijg je langzaamaan zwakkere spieren, een zwakker immuunsysteem en poreuzere botten.
Onlangs hebben onderzoekers van de universiteit van Kopenhagen alle rapporten bekeken van weefselmonsters die tussen 1970 en 2018 van Denen zijn genomen, en een bijzondere ontdekking gedaan.
In de studie gebruikten onderzoekers kunstmatige intelligentie om aantekeningen te analyseren van van maar liefst 4,9 miljoen mensen tussen de 0 en 106 jaar.
De weefselmonsters waren afkomstig uit een heleboel verschillende lichaamsdelen, waaronder de huid, lever, longen, hersenen, nieren en spieren.
Een van de bevindingen uit de enorme dataset was dat er grote verschillen bleken te zijn tussen mannen en vrouwen als het gaat om wanneer de ziektegerelateerde veroudering van de cellen intreedt, in de vorm van ontstekingen en weefselstijfheid.
Bij vrouwen begon de ziektegerelateerde veroudering gemiddeld al op 19-jarige leeftijd, terwijl die bij mannen pas rond hun 40e begon, maar vanaf dat moment veel sneller leek te verlopen dan bij vrouwen.
‘Mannen lijken het tot hun veertigste goed vol te houden. Maar hun veroudering gaat veel sneller dan bij vrouwen. Zo is er goed nieuws voor beide geslachten,’ vertelt Morten Scheibye-Knudsen van de universiteit van Kopenhagen, arts en universitair hoofddocent veroudering en een van de onderzoekers achter de studie, aan Wetenschap in Beeld.
Onderzoeker: ‘Het gaat snel bergafwaarts.’
De resultaten klinken misschien vreemd, omdat vrouwen wereldwijd over het algemeen langer leven dan mannen. Maar volgens Morten Scheibye-Knudsen zit er wel degelijk logica in de cijfers.
‘Vrouwen hebben een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer en verlies van spiermassa, dus het is niet zo dat vrouwen geen last hebben van veroudering, ook al leven ze langer,’ zegt hij.
‘De snelheid van het ouder worden kan ook van invloed zijn. Vrouwen houden het misschien langer vol omdat het verouderingsproces langzamer verloopt. Als het bij mannen eenmaal intreedt, gaat het snel bergafwaarts.’
Het lichaam verliest de race tegen de klok
Als je jong bent, maak je voortdurend nieuwe cellen aan, die je organen in topconditie houden. Op latere leeftijd kan de productie van nieuwe cellen het niet meer bijbenen en beginnen de organen te verzwakken. Dit begint al als je 18 bent.
70 jaar: Hersenen
De cellen in de hersenschors worden niet vervangen als je volwassen bent. Vanaf ongeveer je 70e beginnen je hersenen te krimpen.
40 jaar: Ogen
Je oogcellen worden in verschillend tempo vervangen, maar de oogzenuw herstelt niet. Vanaf ongeveer je 40e wordt je zicht minder.
65 jaar: Hart
Je krijgt minder spiercellen, maar ze worden wel groter. Daardoor worden de wanden van de hartkamers dikker en stijver.
30 jaar: Longen
Je longcellen worden ongeveer een keer per jaar vernieuwd. Vanaf ongeveer je 30e gaat je longfunctie achteruit.
40 jaar: Spieren
Hoewel je voortdurend nieuwe spiercellen aanmaakt, verandert de balans tussen spieren en vet meestal vanaf ongeveer je 40e.
18 jaar: Botten
Elk jaar wordt ongeveer 10 procent van je botcellen vervangen. Na verloop van tijd gaat dat tempo omlaag en verlies je botmassa.
18 jaar: Huid
Tijdens je kindertijd en adolescentie krijg je elke maand nieuwe huidcellen, maar daarna krijg je rimpels omdat de elasticiteit minder wordt.
De wetenschappers weten niet precies waarom de veroudering bij mannen pas later begint. Maar er wordt onder meer gespeculeerd dat er een evolutionaire verklaring is.
‘Het is opvallend dat de leeftijd waarop de veroudering bij mannen gaat versnellen ruwweg overeenkomt met de levensduur van mannen in de oudheid,’ zegt de onderzoeker.
Hij legt uit dat er misschien een evolutionair voordeel is voor mannen om ziekte en veroudering langer op afstand te houden en zo meer van hun genen te verspreiden, maar benadrukt dat deze theorie nog slechts speculatie is.
Een andere bevinding in de studie was dat het weefsel in de organen ook heel verschillend veroudert. Zo blijkt lever- en galblaasweefsel op een relatief lineaire en voorspelbare manier te verouderen, terwijl bijvoorbeeld hart-, nier- en blaasweefsel een onregelmatiger patroon lijkt te volgen, met eerst een ontwikkelingsfase en dan een verouderingsfase.
De onderzoekers geven wel aan dat al het onderzochte weefsel pas is afgenomen nadat de deelnemers hulp zochten. Daarom zou de latere veroudering van mannen ook een aanwijzing kunnen zijn dat mannen wellicht pas later in het verouderingsproces hulp zoeken dan vrouwen.
De studie is niet gepubliceerd in de zogeheten preprint server biorxiv, waar onderzoeken in biologie in te zien zijn, en heeft dus geen peer review ondergaan, wat normaliter de kwaliteit van een onderzoek waarborgt.