Een kater wordt veroorzaakt door meerdere factoren. Door de afbraak van ethanol in het lichaam ontstaat bijvoorbeeld het gif acetaldehyde, dat onder meer hoofdpijn en misselijkheid veroorzaakt.
Hoewel de hoeveelheid alcohol van grote invloed is, bepaalt die niet alleen hoe erg je kater is. Ook het soort alcohol speelt een rol.
Een vuistregel is dat donkere dranken een ergere kater veroorzaken dan lichte. Dat komt doordat donkere dranken doorgaans meer onzuiverheden ofwel bijproducten bevatten.
Bij de vergisting van suikers tot alcohol worden ook bijproducten gevormd, waaronder tanninen, methanol, aldehyden en ketonen. Hoeveel hangt af van het soort suiker en de erop volgende destillatie van de alcohol.
Bourbon is erger dan wodka
Onderzoekers testten het effect van bijproducten op de kater bij jongeren van 21 tot 33 jaar. De proefpersonen aten in de dagen voor het experiment hetzelfde en gingen even laat naar bed. Vervolgens werden ze in groepen verdeeld en kregen ze een placebo, wodka (weinig bijproducten) of bourbon (veel bijproducten), tot ze een promillage van 1,1 bereikten. De bourbondrinkers rapporteerden de ergste kater.
Bijproducten omvatten allerlei stoffen, maar voor de kater lijkt methanol de grootste boosdoener. Methanolvergiftiging zet pas goed in na 12 tot 24 uur, en kleine hoeveelheden kunnen al leiden tot klassieke symptomen als misselijkheid, braken en buikpijn.